Serbest Ticaret Anlaşması Nedir? 2025

Ülkelerin ekonomik açıdan kalkınmasında ve refah seviyesinin artmasında uluslararası ticaretin oynadığı rol büyüktür. Bu nedenle ülkeler, uluslararası ticareti kolaylaştırmak için çeşitli mekanizmalar geliştirir. Global ticarette büyümek için geliştirilen mekanizmalar arasında uluslararası hukukun konusu olan çeşitli sözleşmeler bulunur. Bahsi geçen sözleşmeler bir ya da birden fazla ülkeyle imzalanabilir, çeşitli muafiyetlerin ve kuralların karşılıklı ticaretlerde uygulanması üzerinde uzlaşılabilir. Ekonomiyi geliştirmek için yapılan sözleşmeler arasında serbest ticaret anlaşmaları da bulunur. Peki, serbest ticaret anlaşması (STA) nedir? STA’nın ülkelere sağladığı avantajlar nelerdir?

İçindekiler

Serbest Ticaret Anlaşması Nedir?

Uluslararası ticaretin gelişmesi ve belirli standartlar doğrultusunda yürütülmesi için ülkeler bir araya gelerek çeşitli önlemler alır ve bu doğrultuda bazı sistemler kurar. Bu sistemlerden biri, 1995 yılında kurulan Dünya Ticaret Örgütü’dür (DTÖ). Örgüte üye 164 ülke bulunur, bu sayede ülkeler arasındaki ticaretin belirli bir standartta yürütülmesi hedeflenir. Örgütün hedefleri arasında uluslararası ticari anlaşmazlıkları çözmek de bulunur.

Dünya Ticaret Örgütü, global bazda uyuşmazlıkları çözmek için yeterli görülse de iki ülke arasında veya bölgesel şekilde gerçekleşen ticari işleri global anlaşmalarla yönetmek son derece zordur. Bu nedenle ülkeler arasında ikili veya bölgesel ticari anlaşmalar yapılması uygun görülür. Bu kapsamda ülkeler kendi aralarında Serbest Ticaret Anlaşması yapabilir. Şu anda Dünya Ticaret Örgütü’ne üye olan ülkelerin %90’ı en az bir Serbest Ticaret Anlaşması’na veya gümrük birliğine dâhildir. Ayrıca DTÖ’ye üye ülkelerin aralarında yaptığı ticaretin %43’ü de Serbest Ticaret Anlaşmaları kapsamında gerçekleştirilir.

Serbest ticaret anlaşmaları iki veya daha fazla ülkeyle imzalanabilen, ülkeler arasındaki ticareti kolaylaştırma hedefi doğrultusunda çeşitli kurallar ve teşvikler belirleyen anlaşmalardır. Anlaşmaların konusu mal veya hizmet ticareti olabilir. Bu anlaşmalarla ülkeler arasındaki ticari sınırların daha aşılabilir olması hedeflenir. Serbest ticaret anlaşmaları son dönemlerde gelişmiş ülkeler, kuzey-güney veya güney-güney ülkeleri arasında giderek yaygınlaşmış durumda. Ülkeler, anlaşmanın sağladığı avantajlar nedeniyle mal alımını anlaşmalara taraf ülkelerden tedarik etmeyi tercih eder. Bu nedenle devletler artan bir ivmeyle serbest ticaret anlaşması yapmayı hedefler.

Serbest Ticaret Anlaşması’nın Amacı Nedir?

Serbest ticaret anlaşması yapan ülkeler, aralarında çeşitli hedefler belirleyebilir. Bu hedeflerden birkaçı şu şekildedir:

Ticaretin Liberalleşmesi: Serbest ticaret anlaşmalarının amaçlarından biri ülkeler arasındaki ticaretin bürokratik engellerle karşılaşmadan özgürce yapılmasıdır. Bu doğrultuda anlaşmalara konulan maddelerden bazılarında gümrük vergilerini azaltmak veya sıfırlamak bulunur. Bu sayede devletler karşılıklı olarak daha az giderle ticaret yapabilir. Aynı şekilde çeşitli kota kısıtlamaları kaldırılabilir, teknik engeller azaltılabilir. Bu sayede ticarete konu malların geniş bir yelpazede olması sağlanır.
Ticari Stratejiler: Yapılan anlaşmalarla tedarik zincirlerinin güvenliği garantilenebilir, bu sayede ülkeler taşıma araçlarını daha rahat bir şekilde yola çıkarır. Aynı şekilde koyulan kurallarla ülkeler arasındaki ticaretin kalitesini artıracak parametreler eklenebilir, bu sayede mal ve hizmetlerin kalitesi artırılabilir.
Ekonomik Büyüme: Ülkeler serbest ticaret anlaşması yaparak ihracat potansiyelini artırabilir. Bir ülke ne kadar çok serbest ticaret anlaşması yaparsa o kadar çok ülkeyle daha özgürce ticaret yapabilir. Yapılan bu anlaşmalar sayesinde ticari olarak ülkelere duyulan güven artar, bu nedenle potansiyel yatırımcıların ülkelere çekilmesi sağlanır. Böylece ülkelerin kalkınması ve ekonomik büyümesi desteklenir.
Pazar Erişimini Genişletmek: Birden fazla ülkeyle yapılan anlaşmalar sayesinde mal yelpazesi genişletilebilir. Bu da ülkelerin pazar erişimini destekleyerek ürünlerin reklamının yapılmasını sağlar ve tüketicilerin memnuniyetini artırır.
Sektörel İş Birlikleri: Serbest ticaret anlaşmalarıyla ülkeler arasında çeşitli iş birlikleri kurulabilir, bu sayede karşılıklı olarak sektörel genişleme sağlanır. Yapılan ortak sanayi projeleriyle ülkelerin ekonomileri gelişir, nitelikli ürünler piyasaya sunulabilir. İş birlikleri sayesinde nitelikli iş gücü hareketliliği de çoğalır.

Serbest Ticaret Antlaşması Ülkelere Ne Sağlar?

Ülkelerin serbest ticaret anlaşması yapması, diplomatik ilişkiler ya da uluslararası hukuk açısından avantajlar sağlar. Bunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

Hızlı Ekonomik Gelişme: Daha önce de vurguladığımız gibi serbest ticaret anlaşmalarının ülkelere sağladığı en önemli katkı ekonomik gelişimi artırmasıdır. Ülkelerin başka ülkelerle yaptığı anlaşmalarda belirlenen muafiyetler, kolaylıklar sayesinde yapılan ihracatın hacmi artar. Bu, aynı zamanda iç pazarı da hareketlendirerek ithalatın gelişmesine de yardımcı olur.
Yabancı Yatırımcılar: Serbest ticaret anlaşmaları sayesinde yaratılan istikrarlı ekonomik büyüme, yatırımcılara güven vererek ülkenin yabancı yatırımcı çekmesine yardımcı olur. Bu sayede ülke kalkınmasına fayda sağlanır.
Dış Rekabetin Artması: Serbest ticaret antlaşmalarıyla ülke dışında rekabet ortamı oluşur. Bu sayede dünyanın çeşitli yerlerindeki ülkelerden tüketicilerin eline daha nitelikli ve uygun fiyatlı ürünler geçebilir. STA’lar, ülkelerin daha nitelikli ürünler çıkarmasına ve sanayisinin gelişmesine katkı sağlar.
İstihdam Artışı: Ülkelerin ekonomisinin gelişmesi, ticaret hacminin artması ve sanayisinin büyümesinin bir sonucu olarak istihdam oranları da yükselir.
Hedef Pazara Ulaşım: Yapılan anlaşmalar doğrultusunda malların ulaşacağı müşteri çevresi genişler. Bu da hedef pazara daha kolay ulaşılabileceği anlamına gelir.

Serbest Ticaret Anlaşması Olan Ülkeler

Türkiye’yle hâlihazırda serbest ticaret anlaşmasına taraf olan ve anlaşmanın yürütüldüğü, bir zamanlar anlaşmaya taraf olan fakat çeşitli nedenlerle anlaşmadan çekilen ve şu anda anlaşma üzerine görüşmeler yapan ülkeler vardır.

Türkiye şu ana kadar 38 ülkeyle serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. Bunlardan on bir tanesi ilgili ülkelerin Avrupa Birliği’ne katılmasıyla yürürlükten kaldırılmıştır. Şu anda Türkiye’nin taraf olduğu, yürürlükte bulunan 23 tane serbest ticaret anlaşması vardır.

Bu ülkeler ve ülke grupları arasında EFTA yani Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkeleri (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre), bunun yanı sıra İsrail, Mısır, Makedonya, Bosna Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili, Mauritius, Güney Kore, Malezya, Moldova, Faroe Adaları, Singapur, Kosova, Venezuela ve Birleşik Krallık bulunur.

Türkiye ile Lübnan, Katar, Ukrayna ve Sudan’ın imzalamış olduğu serbest ticaret anlaşmalarıysa onay sürecindedir.

Hâlihazırda bulunan Serbest Ticaret Anlaşmalarını geliştirmek ve kapsamını genişletmek için mevcut sözleşmeler üzerinde görüşmeler de yapılmaktadır. Bu kapsamda EFTA, Sırbistan, Bosna-Hersek ve Karadağ ile yapılan sözleşmeler güncellenmiş, Gürcistan’la müzakereler sonuçlanmıştır. Malezya’yla yapılan müzakereler de yakın gelecekte sonuçlanacaktır.

Şu anda Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşması için müzakerelerde bulunduğu ülkeler de vardır. Bu ülkelerden bazıları Endonezya, Japonya ve Tayland’dır.

Mükellef’le Uluslararası Pazarlara Açılın!

Türkiye’nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları sayesinde küresel alanda ticaret yapmak çok daha ulaşılabilir bir hâle geldi. Siz de Mükellef’in uzman kadrosuyla herhangi bir fiziksel sınırlama olmadan şirketinizi kurun, yönetin, uluslararası pazarlara erişerek hayalinizdeki işi büyütün.

Mükellef sadece Türkiye’de değil, İngiltere ve Amerika gibi ülkelerde de şirket kurmanıza yardımcı olmak için sizinle! Hayallerinizdeki şirketin uluslararası avantajlardan yararlanarak hayata geçmesini istiyorsanız mutlu Mükellef müşterilerinin arasında yerinizi alın. Şirket kurulum sürecinin yanı sıra şirketinizin muhasebe işlemlerini gerçekleştirmek, vergilerinizi yönetmek için de Mükellef’in alanında profesyonel ekibinden yardım alabilirsiniz. Hayallerinizi gerçeğe dönüştürmek için hemen üye olabilir, merak ettiğiniz detayları uzman ekibimizden öğrenebilirsiniz.