İngiltere’de Açabileceğiniz Şirket Türleri Nelerdir?

Uluslararası ticarette Avrupa’nın öncü ülkelerinden olan İngiltere, yatırımcılar için fırsatlarla dolu stratejik bir merkezdir. Kolay ve hızlı iş kurma süreçleriyle, prestijli iş ortamıyla ve küresel bağlantılarıyla birçok girişimcinin ilk tercihlerinden biridir. İngiltere’de şirket kurmak girişimcilerin Avrupa ve Amerika pazarlarına açılmasına önayak olabilir ve küresel vizyonlarını genişletmelerini sağlayabilir. İngiltere’de kurulacak en uygun şirket türünü belirlemek içinse öncelikle şirket türlerinin özelliklerini bilmekte yarar vardır. Bu yazımızda İngiltere’deki şirket türlerini ve bu türlerin öne çıkan özelliklerini detaylıca ele aldık.

İngiltere Şirket Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

İngiltere’de kurulabilecek şirket türleri temel olarak üç sınıfa ayrılır: sınırsız şirketler, garantiyle sınırlı şirketler ve hisselerle sınırlı şirketler. Bu ana kategoriler de kendi içinde çeşitli şirket türlerine ayrılır. Her şirket türü belirli iş modelleri ve ihtiyaçlar doğrultusunda yapılandırılmıştır. Bir şirketin sınıfı; şirketin kime ait olduğuna, sahiplerinin şirket üzerindeki yükümlülüklerine, kontrol ve yönetim konusundaki sorumluluklarına bağlıdır. Dolayısıyla girişimcilerin işletmeleri için en uygun şirket türünü faaliyet alanları ve beklentileri doğrultusunda seçmesi önemlidir.

İngiltere’de şirket kurmak çevrim içi yürütülebilen bir süreç olsa da dikkat edilmesi gereken birçok prosedür vardır. Çevrim içi başvuru yapıldığında şirketler genellikle 24 saat içinde Companies House’a kaydedilir. Companies House, Birleşik Krallık’ın resmî şirket sicili kurumudur. İngiltere’de faaliyet gösteren her şirket bu kurumda kayıtlı olmak zorundadır. Bu sayede Companies House’un merkezî, kurumsal ve şeffaf bir bilgi kaynağı olması sağlanır.

İngiltere’de birçok sektöre ve ihtiyaca uygun şirket türü bulunur. Bu türlerin yönetim şekillerinden üye tanımlarına, sorumluluk düzeyinden kamuya açıklık derecesine kadar birçok özelliği birbirinden farklıdır. Şirket türü konusundaki bu çeşitlilik, İngiltere’deki şirket sisteminin farklı iş modellerine, büyüme stratejilerine ve sektörel ihtiyaçlara hitap edecek şekilde kurgulandığını gösterir.

İngiltere’de kurulabilecek başlıca şirket türleri şu şekildedir:

• Hisse Bazında Özel Limited Şirket (LTD),
• Garantiyle Sınırlı Özel Şirket,
• Özel Sınırsız Şirket,
• Sınırlı Sorumlu Ortaklık (LLP),
• Halka Açık Limited Şirket (PLC),
• Topluluk Çıkar Şirketi (CIC),
• Tek Tüccar.

Hisse Bazında Özel Limited Şirket (Private Company Limited by Shares, LTD)

İngiltere’de temelde iki tür limited şirket vardır ve hisse bazında özel limited şirket bunlardan biridir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından tercih edilir. Birleşik Krallık’taki en yaygın işletme yapılarından olan LTD, yalnızca sınırlı sayıda hissedara ait olabilir. Hisseler belirli sayıdaki kişiye ve kuruma özel olarak satılır. Halka açık bir hisse satışı söz konusu değildir.

Hissedarların şirketteki sorumlulukları sahip oldukları hisse kadardır. Bu durum bireylere sınırlı sorumluluk teminatı sağlar. Bireyler şirkete yatırım yaptıkları ölçüde finansal yükümlülük, yönetim ve kontrol hakkı üstlenir. Böylece şirketin iflası gibi mali zorluk durumlarında kişisel varlıkları korunmuş olur.

Garantiyle Sınırlı Özel Şirket (Company Limited by Guarantee)

Genellikle hayır kurumları ve sosyal girişimler gibi kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından tercih edilir. Bu şirketlerin hissedarları değil, garantörleri vardır. Dolayısıyla üyeler hissedar olarak değil, garantör olarak hareket eder. Şirket bünyesinde en az bir yönetici ve bir garantör olmak zorundadır. Üyeler garanti miktarları doğrultusunda sınırlı sorumluluk üstlenir. Şirket finansal zorlukla karşılaştığında ve borçlarını ödeyemediğinde üyeler, garanti ettiği miktar kadar ödeme yapmakla yükümlüdür.

Bu şirketler genellikle hibelerden, bağışlardan veya üyelik ücretlerinden kazanç sağlar. Ancak bu kazanç şirketin kâr amacı gütmeyen yapısı gereği üyeler arasında dağıtılmaz. Doğrudan şirkete yatırılır ve kurum adına yapılan yatırımlar için kullanılır.

Özel Sınırsız Şirket (Private Unlimited Company)

İngiltere’de nadiren tercih edilen bir şirket yapısıdır. Diğer şirket türlerinin aksine Companies House’a finansal tablo sunma zorunluluğu yoktur. Bu nedenle genellikle veri gizliliğini ön planda tutan şirketler tarafından tercih edilir.

Hissedarlar sınırsız sorumluluğa sahiptir. Bu durum hissedarların yönetim ve karar alma süreçlerinde tam yetkisinin, finansal yükümlülüklerdeyse tam sorumluluğunun olduğunu gösterir. Hissedarlar şirket finansal zorlukla karşı karşıya kaldığında yaptıkları yatırımın miktarına bakılmaksızın borçların tamamını ödemekle yükümlüdür. Bu açıdan özel sınırsız şirketlerin yüksek risk teşkil eden ve dikkatli değerlendirmeyle tercih edilmesi gereken bir yapı olduğu söylenebilir.

Sınırlı Sorumlu Ortaklık (Limited Liability Partnership, LLP)

Hukuk firmaları, varlık yönetimi şirketleri ve muhasebe firmaları gibi profesyonel hizmet sağlayanlar tarafından tercih edilen bir yapıdır. İş ortaklığı esasına dayanır, riski dağıtmaya ve iş bölümü oluşturmaya fırsat tanır. Ortak sayısında bir sınır yoktur ancak en az iki üyenin finansal hesapların yıllık dosyalamasını takip eden “belirlenmiş üye” olarak atanması gerekir. Her üye prosedür gereği İngiltere’nin ulusal vergilendirme kurumu olan HMRC’ye serbest meslek sahibi olarak kaydolmalıdır.

Ortakların sorumluluğu yatırdıkları ya da garanti ettikleri miktarla sınırlıdır. Bu durum; finansal yükümlülük, yönetim ve kontrol sorumluluğunun her üye için yatırdıkları ya da garanti ettikleri miktarla sınırlandığı anlamına gelir. Bu iş yapısında ortaklar işi doğrudan yönetir, bir yönetim kurulunun seçilmesi söz konusu değildir. Kârlar ortaklara sahip oldukları pay oranında dağıtılır ve üyelerin kâr payı gelir vergisine tabi olarak vergilendirilir.

Halka Açık Limited Şirket (Public Limited Company, PLC)

İngiltere’de bulunan iki limited şirket türünden biridir ve genellikle büyük ölçekli işletmeler tarafından tercih edilir. Şirket halka açık şekilde hisse senedi ihraç edebilir ve bu sayede büyük yatırımcı kitlelerinden sermaye toplayabilir. Halka açık limited şirketlerin faaliyete başlamadan önce en az %25’i ödenmiş olmak üzere minimum €50.000 sermayesi olmalıdır.

PLC’ler borsada işlem görür ve isteyen herkes aracı kurumları kullanarak şirketin hisse senetlerinden alıp satabilir. Bu nedenle bu şirketlerin uyması gereken katı düzenlemeler vardır. Ayrıca finansal tablolar yatırımcıya karşı şeffaf olmak için kamuya açık şekilde sunulmalıdır.

Topluluk Çıkar Şirketi (Community Interest Company, CIC)

CIC’ler topluma fayda sağlamayı amaçlayan sosyal girişimler ve projeler için tasarlanmıştır. Yani diğer şirket türlerinden temel farkı sosyal girişimler için düzenlenmiş olmasıdır. Üyelerin sahip olduğu hisse ya da garanti miktarına göre hisse bazlı ya da garantiyle sınırlı şekilde kurulabilir. Yaklaşık dörtte üçü, garantiyle sınırlı şirketler (CLG) veya hisselerle sınırlı şirketler (CLS) olarak yapılandırılabilir.

Kâr elde etmeye değil, topluma karşı faydalı olmaya öncelik verir. Şirket kârının hissedarların arasında dağıtılmasının yerine işletme ya da sosyal bir amaç için kullanılmasını sağlayan düzenlemelere uyulmalıdır. “Toplumsal çıkar testi” olarak adlandırılan belirli kriterler de sağlanmalıdır. Kuruluş başvurusu yaparken tanımlanan amaca uygun faaliyetler gerçekleştirilmelidir. Toplumun yararına olacak şekilde sağlık hizmetlerinin geliştirilmesinden sera gazı emisyonlarının azaltılmasına kadar geniş bir yelpazeyi kapsayabilir.

Tek Tüccar (Sole Trader)

Sade ve basit iş yapısıyla küçük ve bağımsız işletmeler için ideal bir şirket türüdür. İngiltere’de yaygın olan bu şirket türü kolayca ve düşük maliyetle kurulabilir. Teknik olarak bir şirket olmayan bu yapıda, işletmelerin sahiplerine “şahıs tüccarlar” denir. Şahıs tüccarlar serbest meslek sahibi olarak kabul edilir ve gerek duydukları takdirde personel istihdam edebilir.

Tüccarlar sınırsız sorumluluk üstlenirler. İşletmenin yürütülmesinden, yasal ve finansal yükümlülüklerinden ve borçlarından sorumludurlar. Finansal zorluklarla karşılaşıldığında işletme borçlarını ödeyemezse tüccarlar, kişisel varlıklarıyla sorumlu olur. Şahıs tüccarlar elde ettikleri kazançları için gelir vergisi ve ulusal sigorta primi ödemelidir.

İngiltere’de Şirket Türlerinin Arasındaki Farklar

İngiltere’deki şirket türleri kuruluş amaçlarına, hedef pazara, yönetim tercihlerine ve finansal risk toleransına göre belirli avantajları ve bazı sınırlılıkları içerir. Şirket türlerinin arasındaki farkı anlamak, işiniz için en doğru yapıyı seçmeniz açısından belirleyici olur. Şirketler temel olarak;

• Sorumluluk düzeyi (sınırlı ya da sınırsız sorumluluk),
• Sahiplik yapısı (hissedar ya da garantör olma),
• Halka açık olup olmama durumu gibi temel özellikler açısından farklılaşır.

Bazı şirket türleri yalnızca tek yapısal özelliğe odaklanırken bazıları birden fazla özelliği bir arada barındırarak daha esnek bir yapı sunar. Örneğin sınırlı sorumluluk sağlarken aynı zamanda garantörlerle yönetilebilen yapılar olduğu gibi halka açık olup yatırım çekebilen şirketler de bulunur.

Şirket türlerinin arasındaki farkları belirli kriterler doğrultusunda karşılaştırmalı olarak şöyle sıralayabiliriz:

Şirket yapılarının arasındaki farkı anlamak ve bu doğrultuda bir seçim yapmak önemlidir. Bununla birlikte doğru şirket türünü belirlemek için yalnızca bu yapısal farklara odaklanmak yeterli değildir. Tabloda da görüldüğü üzere bazı türlerin arasında sorumluluk düzeyi ve yönetim açısından keskin farklılıklar vardır. Bu nedenle şirket türünü seçerken faaliyet gösterilecek sektör, iş ve marka vizyonu, sermaye miktarı, prosedürler ve bürokratik yükler gibi birçok noktaya dikkat edilmelidir. Bu unsurlar şirketin kuruluş aşamasını, uzun vadeli işleyişini, yatırım alma potansiyelini ve sürdürülebilirliğini doğrudan etkiler.

İngiltere’de Şirket Türünü Seçerken Dikkat Etmeniz Gerekenler

İngiltere’deki şirket türleri farklı iş modellerine ve yatırım hedeflerine hitap edecek şekilde düzenlenmiştir. Doğru şirket yapısını seçmek, finansal hedeflere ve marka vizyonuna ulaşmak adına kritik bir karardır. Bu kararı alırken ne kadar risk ve sorumluluk üstlenmek istediğinizden nasıl bir yönetim yapısı tercih ettiğinize kadar birçok soruyu kendinize sormalısınız. Bu soruların cevapları şirket türü tercihinizde yol gösterici olacaktır.

İngiltere şirket türlerinden birini seçerken dikkat edilmesi gereken başlıca hususlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Büyüme hedefini belirlemek
2. Sermaye ve kâr hedefini gözden geçirmek
3. Sorumluluk düzeyine karar vermek
4. Yönetim ve kontrol düzeyine karar vermek
5. Risk toleransını belirlemek
6. Veri gizliliği
7. Düzenleyici prosedürleri ve bürokratik yükü öğrenmek

Büyüme Hedefini Belirlemek

Şirketinizi faaliyete geçirmeden önce organizasyonel olarak büyüme beklentilerinize karar vermelisiniz. Başlangıçta seçilen yasal yapı ilerleyen süreçteki iş modelinizle uyumlu değilse işleriniz aksayabilir ya da resmî olarak karşılık bulamayabilir. Örneğin küçük ve orta ölçekli bir şirket için hisse bazında özel limited şirket (LTD) yapısı yeterli olurken hızlı büyümeyi ve geniş yatırımcı kitlesini amaçlayan büyük ölçekli bir şirket için halka açık limited şirket (PLC) yapısı daha uygun olabilir.

Sermaye ve Kâr Hedefini Gözden Geçirmek

İşletmenizin başlangıç ve uzun vadeli sermaye beklentileri de şirket türünü belirlemede önemli bir etkendir. Sermaye ve kazanç beklentisine bağlı olarak kâr odaklı bir yapı hedefleniyorsa limited şirketler ve özel sınırsız şirketler tercih edilebilir. Sosyal fayda odaklı çalışan girişimler içinse kârın paylaştırılmadığı, toplum yararına yeniden yatırıma yönlendirildiği topluluk çıkar şirketi yapısı daha uygundur.

Sorumluluk Düzeyine Karar Vermek

Şirket yapılarının arasında sınırlı ve sınırsız sorumluluk esasına göre net bir farklılık vardır. Sınırlı sorumluluk içeren yapılarda bireyler şirkete yatırdıkları hisse ya da verdikleri garanti tutarı kadar sorumluluk sahibidirler. Bu durum şirket borçlarına karşı yükümlülüğün şirketin tüzel kişiliğiyle sınırlı kalmasını sağlar. Sınırsız sorumluluk içeren yapılardaysa bireyler tüm finansal yükümlülüklerden kişisel varlıklarıyla sorumlu olurlar.

Bu bilgiler doğrultusunda bireyler önce üstlenmek istedikleri sorumluluk düzeyine karar vermelidir. Örneğin riskten kaçınan ve kişisel varlıklarını koruma altına almak isteyen girişimciler sınırlı sorumlu ortaklık (LLP) türünü seçebilir. Tam kontrol hakkı ve yüksek sorumluluk üstlenmek isteyen girişimcilerse özel sınırsız şirket türünü seçebilir.

Yönetim ve Kontrol Düzeyine Karar Vermek

Yönetim ve kontrol düzeyi genellikle sorumluluk seviyesiyle paralel ilerler. Sınırlı sorumluluk, sınırlı yönetim ve kontrol hakkı sağlarken sınırsız sorumluluk tam yönetim ve kontrol yetkisi sunar. Girişimciler şirket türüne hangi düzeyde kontrol sahibi olmak istediklerini değerlendirerek karar vermelidir.

Risk Toleransını Belirlemek

Risk toleransı tamamen kişisel bir değerlendirmedir, girişimcinin psikolojik konforunu ve uzun vadeli performansını etkiler. Bu faktör sorumluluk düzeyiyle birlikte değerlendirilmelidir. Yönetim ve sorumluluk seviyesi arttıkça bireyin karşılaşabileceği risk düzeyi de artar. Sınırsız sorumluluk içeren şirket yapılarında şirket birtakım finansal zorluklarla karşılaştığında şirket sahibinin kişisel varlıkları da riske girebilir. Ancak sınırlı sorumluluk içeren şirket yapılarında bu risk ya hiç yoktur ya da ortaklar arasında paylaştırılır.

Risk toleransı yüksek olan bireyler, özel sınırsız şirket türünü tercih edebilir. Kişisel varlıklarını güvence altına almak isteyen ve daha temkinli ilerlemek isteyen girişimcilerse hisse bazında özel limited şirket (LTD) türünü tercih edebilir.

Veri Gizliliği

İngiltere’de faaliyet gösterecek her şirket öncelikle Companies House’a kayıt yaptırmalıdır. Ardından şirketler bu kuruma belirli aralıklarla finansal tablolar sunmak zorundadır. Bazı girişimciler çeşitli gereklilikler sebebiyle finansal tabloları sunmaktan kaçınabilir. Bu durumda daha az bilgi paylaşımı gerektiren ve veri gizliliğini artıran yüksek kontrollü bir yapı seçilmelidir. Bu ihtiyaca en çok cevap veren şirket yapısı özel sınırsız şirkettir. Veri gizliliği hassasiyetini önceliklendirmeyen ve finansal tablolarını paylaşmayı kabul eden girişimcilerse halka açık limited şirket (PLC) gibi yapıları tercih edebilir.

Düzenleyici Prosedürleri ve Bürokratik Yükü Öğrenmek

İngiltere’de şirket kurmadan önce belirli prosedürlerden geçilmeli, bazı bürokratik yükler üstlenilmelidir. Bu prosedürler ve yapılması gereken işlemler şirket türlerinde farklılık gösterir. Basit ve hızlı bir kuruluş süreci arayan girişimciler, tek tüccar şirket yapısını seçebilir. Prosedürlerle ve resmî yükümlülüklerle ilgilenmekten kaçınmayan ya da bu konuda profesyonel destek alan girişimciler, halka açık limited şirket (PLC) gibi daha büyük ölçekli şirket yapılarını rahatlıkla tercih edebilir.

Girişimciler tüm bu hususları değerlendirip analiz ettikten sonra İngiltere şirket türlerinin arasından kendi işletmesi için en doğru olanı seçebilir ve şirket kurma sürecinde ilk adımlarını atabilir.

Şirket Kurma Sürecini Mükellef’le Kolaylaştırın!

Mükellef olarak şirket kuruluşunda ve sonrasındaki tüm süreçlerde yanınızdayız! İngiltere’de şirket kurma ya da şube açma yolculuğunuzda finansal işlemlerden bürokratik gerekliliklere kadar birçok konuda kapsamlı hizmetler sunuyoruz. Uzman kadromuzla tüm işlemlerinizle biz ilgileniyor, maddi açıdan ve zamandan tasarruf etmenizi sağlıyoruz. İngiltere’ye gitmeye gerek kalmadan çevrim içi ortamda hayallerinize giden yolda önemli bir adım atmanıza eşlik ediyoruz.

Siz de şirket kuruluşu, ön muhasebe ve sanal ofis gibi konularda kapsamlı hizmetlerimizden faydalanabilmek için vakit kaybetmeden hesap oluşturabilir, bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Yararlanılan Kaynaklar

• https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5a7988d140f0b63d72fc698a/11-1399-guide-legal-forms-for-business.pdf
• https://www.gov.uk/limited-company-formation/limited-company-types
• https://www.insolvencydirect.bis.gov.uk/freedomofinformationtechnical/technicalmanual/ch73-84/chapter%2075/Part%203/Part%203.htm
• https://lawhive.co.uk/knowledge-hub/small-business/different-types-of-companies-in-the-uk
• https://companyaddress.co.uk/blog/38-types-of-company-in-the-uk.html