Vergi sistemi, ticari faaliyetlerin düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlayan faturalarla, mükelleflerin mal ve hizmet akışını kayıt altına alır. Peki, KDV vergi muafiyetinden yararlanabilmek için kesilen istisna faturalar nasıl kesilir ve kodları nelerdir? İşletmelere vergi avantajı sağlayan istisna faturalarının kapsamı ve uygulama yöntemleri hakkında bilgi edinmek için okumaya devam edebilirsiniz.
İstisna Fatura Nedir?
İstisna fatura, KDV ödemekle yükümlü olan mükelleflerin belirli koşulları sağladıkları takdirde KDV’den muafiyet elde edebilmek için düzenledikleri bir fatura türüdür. 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda KDV mükellefiyetine bağlı, muaf olan işlemler ve sektörler açıklanmıştır. İstisna faturası, muafiyet kapsamına giren türlerinin belgelenmesinde kullanılır. Normal faturalarda yer alan “KDV tutarı” ibaresi istisna faturalarda yer almaz. Tarih, alıcı ve satıcı gibi bilgilerin yer aldığı istisna faturasında işlem tutarı KDV hariç tutar olarak belirtilir.
KDV’siz fatura olarak adlandırılabilen istisna fatura, alıcı ve satıcı taraflar arasında gerçekleştirilen mali işlemlerin kaydedilmesi amacıyla kullanılır. İstisna fatura, yalnızca yasal mevzuatta belirlenen özel durumlar için kullanılabilir. İstisna faturaların yasal mevzuata uyumlu olabilmesi için KDV istisnası bulunan mal veya hizmetin açıkça belirtilmesi gerekir. Ayrıca istisna fatura türünü kullanan işletmeler, vergi beyannamesinde istisna işlemlerini detaylı şekilde belirtmelidir.
İstisna Faturası Uygulanabilen Ürünler Hangileridir?
Vergi mükelleflerinin KDV’den muaf olduklarını belgelemeleri hâlinde istisna fatura düzenlenir. İstisna fatura kaydı uygulanabilen mal ve hizmetler Katma Değer Vergisi Kanunu’nda belirtilmiştir. İstisna faturası uygulanabilen durumlar şu şekildedir:
- İhracat istisnası
- Araçlar, petrol aramaları ve teşvik belgeli yatırımlarda istisna
- Taşımacılık istisnası
- Diplomatik istisna
- İthalat İstisnası
- Sosyal ve askeri amaçlı istisnalarla diğer istisnalar
İhracat İstisnası
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. ve 12. maddelerinde kapsamlı şekilde düzenlenen ihracat istisnası, mal ve hizmete yönelik ihracat faaliyetlerini kapsar.
- Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşterilere yapılan fason hizmetler ve yurt dışındaki müşterilere Türkiye’de verilen roaming hizmetleri bu kapsama dahildir.
- Türkiye’de ikametgâhı ve işyeri bulunmayan taşımacılık faaliyeti gösteren işletmelerin fuar ve panayır gibi etkinliklerde satın aldıkları mal ve hizmetler karşılıklı olmak kaydıyla vergiden muaf tutulur.
- İlgili kanun maddesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın onayladığı sinematografik eserlerin yabancı yapımcılar tarafından satın alınması durumunda KDV istisnası tanınacağı belirtilmiştir.
- İstisna kapsamında yer alan bir diğer husus, ihraç edilmek koşuluyla imalatçılar tarafından ihracatçılara teslim edilen mallara ait katma değer vergisinin ödenmeyeceğidir. İhracat istisnasının kapsamı içine giren mal ve hizmet satışlarına yönelik işlemlerde istisna faturası düzenlenir.
Araçlar, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna
KDV Kanunu’nun 13. maddesi kapsamında deniz, hava ve demir yolu taşıma araçlarının kiralanması veya işletilmesi faaliyetlerinde bulunanlara vergi muafiyeti tanınmıştır. Buna göre; araçların teslimleri, imalat ve inşasını ilgilendiren hizmetler, onarım ve bakım hizmetleri vergiden muaf sayılır. Vergi muafiyet kapsamına deniz taşıma araçları ve yüzer tesislerin imal ve inşası için yapılan teslim ve hizmetler de dahildir. Altın, gümüş ve platin gibi kıymetli madenlerle petrol arama faaliyetleri, boru hattıyla yapılan taşımacılıklarda hat inşa çalışmalarına ilişkin hizmetler istisna kapsamındadır.
Kanuna göre yatırım teşvik belgesi alan mükelleflerin makine ve teçhizat teslimleri, yazılım ve maddi olmayan hak satış ve kiralamalarının vergiden muaf olacağı hüküm altına almıştır. İstisna kapsamında değerlendirilen bir diğer husus, liman ve havalimanı gibi alanların inşası ve onarımındaki mal ve hizmetlerdir. Son olarak ulusal güvenliğe yönelik savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için kullanılan teçhizatların teslimleri, üretim ve bakım hizmetleri vergiden muaf sayılmıştır.
Taşımacılık İstisnası
Türkiye ile yabancı ülkeler arasında gerçekleştirilen transit taşımacılık faaliyetlerinde, taşıma işleri için vergi muafiyeti mevcuttur. Muafiyetten yararlanabilmek ancak karşılıklı anlaşma koşuluyla geçerlidir. Ek olarak belirli sınır kapılarından yurt dışına eşya taşıyan kamyon, çekici ve soğutucu üniteye sahip yarı römorklara yapılan motorin teslimleri vergiden muaftır.
Diplomatik İstisna
Yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilerine, konsolosluklarına ve diplomatik haklara sahip mensuplarına yapılan teslim ve hizmetler vergi muafiyeti kapsamındadır. Ayrıca uluslararası anlaşmalar aracılığıyla vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlara gerçekleştirilen teslim ve hizmetler de vergi istisnasına dahildir.
İthalat İstisnası
Vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali, transit ve gümrük antrepo rejimleriyle geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar için KDV muafiyeti bulunur. Gümrük vergisinden muaf olan eşyanın, geçici ithalat durumlarında geri gelen eşyaya ilişkin ithal işlemleri vergiden muaftır.
Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinde istisna kapsamı detaylı şekilde açıklanmıştır. Buna göre; kültür, eğitim, sosyal ve askeri amaç taşıyan istisnalar için vergi muafiyeti tanınmıştır. İstisna kapsamında; vergi muafiyetinden yararlanan esnaflar ve basit usulde vergilendirilen mükellefler tarafından yapılan teslimler, kamu kurumlarına yapılan satışlar ve bağış amaçlı yapılan yardımlar da bulunur.
İstisna Faturası Kimlere Kesilir?
İstisna faturasının düzenlenebileceği bazı işletmeler ve durumlar şu şekildedir:
- Diplomatik kuruluşlar,
- Vergi muafiyeti olan esnaflar,
- İstisnai kamu kurum ve kuruluşları,
- Dernek ve vakıflar,
- İhracat işlemleri yapan firmalar,
- Yatırım teşvik belgesine sahip kuruluşlar,
- Engelli vatandaşlara yönelik gerçekleştirilen mal ve hizmetler,
- Uluslararası organizasyonlar,
- Gümrüksüz satış mağazaları.

E-Fatura İstisna Kodları 2024
İstisna faturalarında KDV muafiyetlerine ilişkin belirli kodlar kullanılır. Bu kodlar işlemin istisna kapsamını belirtmektedir. Faturada yer alan işleme yönelik KDV muafiyetinin nedeni yasal mevzuat gereğince açıkça belirtilmelidir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan istisna kodları muafiyet türlerine göre ayrılır. Sayısı oldukça fazla olan kodlar arasından en yaygın kullanılanlar şu şekilde sıralanabilir:
Kısmi İstisna Kodları
Kısmi istisna kodları şu şekildedir:
201 | Kültür ve eğitim amaçlı işlemler |
202 | Sağlık, çevre ve sosyal yardım amaçlı işlemler |
203 | Eğitim ve sosyal yardım amaçlı bedelsiz teslimler |
204 | Yabancı diplomatik organ ve hayır kurumlarının bağışlarıyla ilgili mal ve hizmet alışları |
207 | Askeri fabrika, tersane ve atölyelerin işlemleri |
212 | Serbest bölgelerde verilen hizmetler |
213 | Boru hattıyla yapılan petrol ve gaz taşımacılığı |
218 | Gümrük antrepoları, geçici depolama yerleri, gümrüklü sahalar ve vergisiz satış yapılan mağazalarla ilgili hizmetler |
223 | Teknoloji geliştirme bölgelerinde yapılan işlemler |
Tam İstisna Kodları
Tam istisna kodları aşağıdaki gibidir:
301 | Mal ihracatı |
302 | Hizmet ihracatı |
303 | Roaming hizmetleri |
304 | Deniz, hava ve demir yolu taşıma araçlarının teslimi ile inşa, tadil, bakım ve onarımları |
305 | Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler |
306 | Petrol aramaları |
307 | Kıymetli madenlerin arama, zenginleştirme ve rafinaj faaliyetleri |
308 | Teşvikli yatırım mallarının teslimi |
309 | Liman ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi |
310 | Ulusal güvenlik amaçlı teslim ve hizmetler |
311 | Uluslararası taşımacılık |
312 | Diplomatik organ ve misyonlara yapılan teslim ve hizmetler |
313 | Uluslararası kuruluşlara yapılan teslim ve hizmetler |
Yukarıda yer alan kodların yanı sıra 351 numaralı “İstisna Olmayan Diğer” kod bulunmaktadır. Bu kod, istisna olmayan ancak faturalarda KDV’nin sıfır olarak gösterilmesi gereken durumlarda kullanılır.
İstisna Fatura Nasıl Kesilir?
İstisna faturalarının düzenlenmesi standart faturalarla benzerlik gösterse de burada önemli olan istisna kodlarının varlığıdır. Aşağıdaki adımlar izlenerek istisna faturası düzenlenebilir:
- Öncelikle GİB sistemine giriş yapıp “e-Fatura Ayarları” sekmesinde istisna nedeni seçilmelidir. İstisna haricinde kalan durumlar için 351 kodlu “İstisna Olmayan Diğer” seçeneği işaretlenmelidir.
- “Satışlar” kısmında “Fatura Ekle” butonuna basılmalıdır. Bu butondan sonra “Belge Türü” bölümünden “İstisna” seçeneğini tıklanmalıdır. Alıcı bilgileri, mal/hizmet detayları, tarih ve para birimi gibi bilgileri eksiksiz şekilde girerek KDV oranı “0” olarak yazılmalıdır.
- Bu aşamaların ardından, taslak fatura “Kaydet” tuşuyla kaydedilir. Akabinde “Faturalar” sekmesinden taslak hâldeki faturanın sağ kısmındaki “Fatura Kes” veya sağ üst köşedeki “Seçili Olanları e-Fatura Yap” butonuna basarak fatura resmi bir belge hâlini alır.
İstisna faturasında yer alacak bilgiler doğru biçimde düzenlenmelidir. İstisna fatura türü işlemlerinizi, Mükellef’in ön muhasebe desteği sayesinde çevrim içi olarak kolay bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz.
İstisna Fatura Örneği
İstisna faturada belge numarası, fatura tipi, tarih, saat ve vergi istisna nedeni mutlaka bulunmalıdır. Bunun yanı sıra alıcı ve satıcı bilgileri; ad-soyad, adres ve iletişim bilgileri şeklinde eksiksiz olarak yer almalıdır. Mal veya hizmete ilişkin ad, miktar, birim fiyat ve tutar da belgede bulunmalıdır. İstisna faturalarda KDV beyanı sıfır olarak girilmeli ve genel toplam yazılmalıdır. Son olarak yetkili imza da faturada olması gereken bir unsurdur. Aşağıda yer alan istisna fatura örneği, farkı istisna türlerine uyarlanabilir.
Vergi İstisna Muafiyet Sebebi: 308-13/d Teşvikli Yatırım Mallarının Teslimi
Not: İşbu fatura … tarih ve … sayılı yatırım teşvik bölgesinin yerli makine teçhizat listesinin 24 nolu “Kemer Makinesi” satırına istinaden, 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 13/D maddesi uyarınca KDV’den muaftır.
Üretim Yılı: 2022 Marka: …
Makine teçhizat yeni olup ikinci el, kullanılmış veya yenileştirilmiş değildir.
Şase No: 211038
Yalnız yüzondörtbin Türk Lirasıdır.
Muhasebe İşlemlerinizde En Büyük Destekçiniz: Mükellef
Mükellef olarak Türkiye’de ve dünya genelinde girişimcilerin hayallerini gerçekleştirmelerini sağlamak amacıyla süreç yönetiminde yanlarında oluyoruz. Şirket kuruluşundan online muhasebeye kadar sağladığımız hizmetlerle girişimcilik faaliyetlerinizi hayata geçirmenizde kolaylık sağlıyoruz. Uzman ekibimizin sunduğu çevrim içi hizmetler sayesinde dilediğiniz yerden muhasebe işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular
İstisna fatura hakkında sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.
İstisna Faturası Gider Olarak Yazılabilir mi?
İstisna faturasının gider olarak kaydedilmesi mümkündür. İstisna faturası düzenlenmesini gerektiren bir işlemde mal veya hizmet bedeli gider olarak gösterilebilir. KDV istisnasın varlığı sebebiyle işletme giderlerinde yalnızca ilgili gider bedeli vergi matrahından düşülür. Gider olarak kaydedilen ve istisna faturası düzenlenen işlemlerde istisna sebebi açıkça gösterilmelidir.
İstisna Faturası Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
KDV muafiyeti tanınan durumlarda istisna faturalarının muhasebe kaydı yapılır. İstisna faturası düzenlendiğinde KDV oranı sıfır olarak gösterilerek ilgili mal veya hizmetin bedeli faturaya yazılır. Muafiyetli işlemlerde, muhasebe kayıtlarında bunlara ilişkin bedeller kaydedilirken KDV hesapları etkilenmez. İstisna faturalarının muhasebe kaydı tutulurken vergi kodu ve istisna kodu doğru şekilde belirtilmeli, KDV beyannamelerinde bilgiler doğru şekilde düzenlenmelidir.
Bir Faturada Birden Fazla İstisna Olur mu?
İstisna faturası düzenlenirken istisna nedeni açıkça belirtilmelidir. Bir faturada birden fazla istisna sebebi yer alabilir. Faturada KDV istisnalarının bir arada düzenli şekilde bulunabilmesi için her bir istisnanın ayrı olarak gösterilmesi gerekir. Yasal mevzuat çerçevesinde istisnalara ilişkin detaylı açıklama yer almalıdır.
İstisna Faturası Nasıl İptal Edilir?
İstisna faturalarının iptali yasal mevzuat çerçevesinde belirli prosedürler izlenerek gerçekleştirilir. Faturanın iptal edilmesi halinde, belge geçersiz hâle gelerek işlem hiç gerçekleşmemiş kabul edilir. İstisna faturası e-Fatura veya e-Arşiv Fatura olarak düzenlenebilir. e-Fatura için e-Fatura iptal portalı üzerinden, e-Arşiv Faturası içinse e-Arşiv Fatura iptal portalı üzerinden kolayca iptal talebi oluşturularak iptal gerçekleştirilebilir.
Yararlanılan Kaynaklar
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3065.pdf
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19631&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5
https://forum.efatura.gov.tr/view.php?id=39153
https://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/beyannameler/2047_b.pdf
https://www.turmob.org.tr/arsiv/mbs/resmigazete/-e-Fatura_Iptal_Ihtar_Itiraz_Bildirim_Kilavuz.pdf