Yatırım teşvik belgeleri Türkiye’deki yatırımcılar için önemli bir destek mekanizmasıdır. Bu belgeler, belirli yatırım projelerinin desteklenmesi ve ekonomiye katkı sunması amacıyla devlet tarafından sağlanan çeşitli avantajları içerir. Vergi indirimlerinden gümrük vergisi muafiyetlerine kadar geniş teşvik yelpazesi, yatırımcıların projelerini daha verimli şekilde hayata geçirmelerine olanak tanır. Yatırım teşvik belgelerinin alınması için stratejik planlama ve doğru başvuru süreci son derece önemlidir. Bu yazıda yatırım teşvik belgesinin ne olduğunu ele alacak, yatırımcıların bu süreci nasıl yönetebileceği üzerine detaylı bilgiler sunacağız.
Yatırım Teşvik Belgesi Nedir?
Yatırım teşvik belgesi devlet tarafından işletmelere bazı kolaylıklar sağlamak için verilen bir belgedir. Bu belge işletmelerin katma değeri yüksek girişimlerini desteklemek amacıyla verilir. Bu girişimler bölgeler arası kullanılan teknolojik uygulamaların arasındaki dengeyi sağlamak, uluslararası rekabet gücünü veya istihdam oranını artırmak için yapılabilir. Bu belge sayesinde yatırımlar, gümrük vergisi, resim ve harçlar, şirket kuruluşları gibi kalemlerde şirket giderleri azaltılabilir.
Yatırım teşvik belgesi almak isteyen şirketlerin bazı asgari şartları karşılaması gerekir. Bu şartlar yatırım miktarı, süre, amaç ve benzeri detayları içermektedir. Yatırım teşviği sadece belirtilen amaç doğrultusunda kullanılabilir. Ayrıca yatırım şartları yatırım teşvik çeşidine göre de değişiklik gösterebilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Ne İşe Yarar?
Yatırım teşvik belgesi asgari koşulları karşılayan işletmeler için belirli konularda destek sağlar. Ayrıca bu destek dolaylı yoldan ülke ekonomisine de katkıda bulunur. Yatırım teşvik belgesi olan işletmeler bazı vergilerde indirim veya muafiyet kazanır.
Kurulması planlanan ya da hâlihazırda mevcut olan işletmelerin projeleri için verilen yatırım teşvik belgesi; ülke bazında cari açığı kapatmak, uluslararası rekabeti artırmak gibi amaçlara yöneliktir. Yeni kurulacak işletmeler için daha farklı destekler sunulabilmektedir. Bu desteğin kapsamı işletmenin yerine göre de değişiklik gösterebilir.
Yatırım Teşvik Belgesinin Avantajları Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi vergide ve çeşitli maliyetlerde indirimler ya da muafiyetler gibi birtakım faydalar sağlar. Yatırım teşvik belgesinin asıl amacı, işletmelerin büyümesine yardım etmek ve yeni işletmelerin açılmasına mali açıdan destek olmaktır. Yatırım teşvik belgesi bu yönüyle hem girişimciler hem ülke ekonomisi için önemlidir. Avantajların çeşitleri destek çeşidine göre değişebilmektedir, dört çeşit yatırım teşvik çeşidi bulunmaktadır. Bu yatırım çeşitleri;
- Genel Teşvik Uygulamaları,
- Bölgesel Teşvik Uygulamaları,
- Öncelikli Yatırımın Teşviki ve Stratejik Yatırımın Teşviki olarak belirlenmiştir.
Teşvik belgesinin avantajlarıysa genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu İstisnası: Gümrük vergisi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda düzenlenen, ithalat ve ihracatı yapılması için Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinden geçen ürünler için Türkiye Cumhuriyeti’ne ödenmesi gereken vergi türüdür. Yatırım teşviği kapsamındaki ham madde, arama ve işletme malzemeleri dışında kalan makinelerin ve teçhizatların ithalatı, hâlihazırda yürürlükte bulunan İthalat Rejimi Kararı kapsamında gümrük vergisinden ve toplu konut fonundan muaftır. Teşvik belgesine istinaden düzenlenen ithal global listelerinde hangi teçhizatların gümrük vergisinden %100 oranında muaf olacağı açıklanır. Yani bir ürünün gümrük vergisinden muaf olabilmesi için hem ithal global listesinde bulunması hem yatırım teşvik belgesine sahip olması gerekir.
- Yatırım Desteği: Teşvik mevzuatı kapsamında girişimcilere kamu arazisi tahsis edilebilir. Bu arazinin tahsisi Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından gerçekleştirilir. Bu avantajdan yararlanmak isteyen girişimcilerin yatırım teşvik belgesinde yer tahsisi unsurunu belirtmesi gerekmektedir. Eğer belirtilmediyse bu unsur mutlaka sonradan eklenmelidir.
- Stopaj ve Kurumlar Vergisi: Bina inşaat, makine ve teçhizat harcamalarının yeniden değerleme oranları da eklenerek %19.8 oranında stopaj ödemeden %40 kurumlar vergisi matrahından düşülebilir.
- Katma Değer Vergisi: 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nda düzenlendiği üzere tatırım teşvik belgesine sahip mükellefler, belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimlerinde, yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamalarında katma değer vergisinden muaftır. Ayrıca çeşitli inşaat harcamalarından alınan katma değer vergisinin iadesi de istenebilir.
- Çeşitli Kredi Avantajları: Yatırım teşvik belgesine Kredi Garanti Fonu desteğiyle hazine fonunu kullanarak sahip olan yatırımcıların çeşitli miktarlarda kredi kullanması sağlanabilir. Kredi Garanti Fonu, girişimcilere değişen oranlarda kefalet sağlar.
- Uluslararası Rekabeti Artırma: Yatırım teşvik belgesi sayesinde girişimcilerin uluslararası piyasaya atılması desteklenir. Bu sayede uluslararası rekabet artar ve ülke ekonomisine katkı sağlanmış olur.
- Sigorta Primi: Sigorta primi desteğiyle yatırım teşviği sayesinde sağlanan ek istihdamlar için ödenmesi gereken sigorta priminin işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı, belirli bir süre boyunca devlet tarafından karşılanabilir.
Kimler Yatırım Teşvik Belgesi Alabilir?
Yatırım teşvik belgesi alabilmek için ilgili resmî kaynaklarda sayılan gerçek veya tüzel kişiliklerin arasında bulunmak gerekir. Bu gerçek ve tüzel kişilikler şu şekilde sıralanabilir:
- Gerçek kişiler, adi ortaklıklar, sermaye şirketleri, kooperatifler, iş ortaklıkları,
- Kamu kurum ve kuruluşları,
- Kamu kuruluşu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- Dernek ve vakıflar,
- Yurt dışındaki yabancı şirketlerin Türkiye şubeleri,
- Yabancı sermayelerle kurulacak anonim ve limited şirketler,
Ulusal ya da uluslararası iş yapıyorsa ve sayılan diğer şartları karşılıyorsa yatırım teşvik belgesi alabilir.
Yatırım Teşvik Belgesinin Şartları Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi almak için gereken şartlar, alınmak istenen yatırım teşviğinin türüne göre değişiklik gösterebilir. Bu şartlar birkaç başlık altında sıralanabilir:
- Kişilik: Yatırım teşviki isteyen kişiliğin bahsedilen gerçek veya tüzel kişilikler arasında bulunması gerekir.
- Yatırım Türü: Yapılan yatırımın kanun çerçevesinde belirlenen sınırların içinde olması gerekir. Örneğin Bölgesel Teşvik Uygulamaları illerin arasındaki gelişmişlik farkını azaltmayı hedefleyen yatırımları desteklerken Öncelikli Yatırımlar ilaç, hava ve uzay taşıtları imalatı, haberleşme cihazları imalatı ve benzeri girişimlerin desteklenmesini hedefler.
- Asgari Yatırım: Asgari yatırımın miktarı, yatırımın teşvik türüne veya yatırımın konumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel Teşvik Uygulaması’na konu olan yatırımların miktarı, bölgesine göre 1.5 milyon ve 3 milyon Türk lirası olarak belirlenmiştir. Stratejik yatırımlarda bu miktar elli milyon Türk Lirasıdır. Asgari yatırım Bölgesel Teşvik Uygulamaları’ndaysa 1.5 milyondan başlayıp yatırım sektörüne ve bulunulan ile göre değişiklik gösterir.
- Zaman: Yatırım teşvik belgesinin proje bitmeden alınması gerekir.
- Ücret: Yatırım teşvik belgesi edinmek için yapılan başvuruda istenilen ücretin ödenmesi gerekir. Bu ücret her yıl değişir.
- SGK Borcu Bulunmamak: Yatırım teşviği isteyen yatırımcıların başvuruda bulunulan tarihte Sosyal Güvenlik Kurumuna borcunun olmaması gerekir.
Yatırım Teşvik Belgesi Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Yatırım teşvik belgesi almak için yapılan başvuruda çeşitli belgeler istenir. Bu belgeler şu şekilde sıralanabilir:
- Proje Tanıtım Formu: Proje tanıtım formu, içeriğinde projeye ait detayları barındıran bir formdur. Formun içinde projenin adı, projeyi hazırlayanın bilgileri, projeyi yürüten kurumun bilgileri, iş birliği yapılan kurumlar, projenin uygulandığı yer, projenin konusu ve kapsamı, amacı ve hedefleri, proje öncesi durum, projeden fayda sağlayan kişi veya gruplar, uygulama adımları, maliyetler gibi projeye dair bilgiler bulunur. Bu form sayesinde yatırımın amacı ve büyüklüğü gibi detaylara ulaşılabilir.
- “SGK borcu yoktur.” Yazısı: Kamu kurum ve kuruluşları dışında SGK kaydı bulunmayan yatırımcıların bunu belirten kurum tarafından verilen bir yazıya sahip olmaları gerekir. SGK kaydı bulunan işletmelerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesi gereken borcunun bulunmaması gerekir. Bu borç idari cezaları da kapsar. Eğer mevcut bir borç varsa bu borcun yapılandırılmış ve taksitlendirilmiş olması gerekmektedir. Bu belge kurumun ilgili birimlerinden veya elektronik ortamdan “e-Borcu yoktur.” belgesi olarak alınabilir.
- Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Kararı: Çevresel etki değerlendirme kararı, gerçekleştirilmesi planlanan bir projenin çevre üzerine olabilecek olumlu veya olumsuz etkilerinin saptanmasıyla alakalı bir süreçtir. Karar çerçevesinde projenin çevre üzerinde beklenen olumsuz etkilerinin nasıl önlenebileceği, çevresel zararın en aza indirilmesi için alınabilecek önlemler, seçilen projenin alternatiflerinin araştırılması gibi unsurlar belirlenir. Değerlendirmenin ardından nihai kararı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verir. Bakanlık gerekli duyarsa Kültür ve Turizm Bakanlığının da olumlu görüşü aranır. Bu kararın sonucu olumlu ya da olumsuz çıkabilir, teşvik almak için olumlu karara ihtiyaç duyulur.
Karakteristik yatırım çeşitlerinde aranan belgeler değişiklik gösterebilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Nasıl Alınır?
Yatırım teşvik belgesi birkaç adımın tamamlanmasının ardından alınabilir. Bu adımlar şu şekilde sıralanabilir:
- Proje: Öncelikle yatırım teşvik uygulamalarından yararlanabilecek bir projenin oluşturulması gerekir. Bu projenin ulusal veya uluslararası rekabete olumlu etki etmelidir.
- Belgeleri Hazırlamak: Yukarıda bahsedilen Proje Tanıtım Formu, “SGK borcu yoktur.” yazısı, Çevresel Etki Değerlendirme Kararı gibi belgelerin hazır bulunması gerekir.
- e-TUYS Sistemine Giriş: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı altyapılı bir sistem olan e-TUYS, proje sahiplerinin çevrim içi şekilde yatırım teşvik belgesini almasını sağlar. e-TUYS sistemine başarılı bir şekilde giriş yapmak gerekir. Sisteme e-Devlet bağlantısı üzerinden de giriş yapılabilir.
- Yetkilendirme: Çeşitli dilekçe, taahhütname ve belgelerin doldurulmasıyla yetkilendirme yapılabilir. Taahhütnamenin noter onaylı olması gerekir. Bu belgeler firmanın KEP adresi üzerinden bakanlığa iletilir. Ortalama on beş gün içinde bakanlık e-posta aracılığıyla sonucu bildirir.
- Firma Bilgilerinin Güncellenmesi: Yetkilendirme sonucu e-TUYS sistemine girilir ve firma bilgileri sistem üzerinde güncellenir.
- Bilgilerin Onaylanması: Bakanlıkça firmanın güncellediği bilgiler onaylanır.
- e-TUYS Sistemi Üzerinden Başvuru: Yetkilendirilen kullanıcı, e-TUYS sistemi üzerinden “Teşvik Belgesi Kılavuzu” içinde belirtilen adımları takip ederek yatırım teşvik belgesi için başvurabilir.
- Sonuç: Başvuru sonucu yedi gün içinde belli olur.
Yatırım Teşvik Belgesinin Ücreti Ne Kadar?
Yatırım teşvik belgesinin ücreti, belgeyi almak isteyen yatırımcılardan talep edilen bir harç türüdür. Bu ücret yatırımın büyüklüğüne ve yıllara göre değişebilir. Belgede yapılmak istenen revizeler için de bir miktar harç talep edilir. Teşviğin miktarı bölgelere göre değişiklik gösterirken harç miktarı Türkiye’nin her yerinde aynıdır. Harç miktarı 2024 yılı için ₺6.000’ndan başlar ve ₺29.000’na kadar çıkabilir. yatırım teşvik belgesinde yapılacak düzenlemeler içinse ₺1.500 talep edilir. 2024 yılı için yatırım teşvik belgesi ücretleri şunlardır:
- 5 milyon Türk lirasına kadar olan yatırımlar için: ₺6.000,
- 5 ile 25 milyon Türk lirası arasındaki yatırımlar için: ₺15.000,
- 25 milyon Türk lirasından fazla olan yatırımlar için: ₺29.000 olarak belirlenmiştir.
Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama Nasıl Yapılır?
Yatırım teşvik belgesi pek çok farklı nedenle sorgulanabilir. Bu nedenlerden bazıları yatırımcıların belgeye sahip olup olmadığını öğrenmek ya da teşviklerin çerçevesi hakkında detaylı bilgi edinmek olabilir. Yatırım teşvik belgesi sorgulaması yapmanın iki yolu vardır. Bu yollardan biri e-Devlet sistemi üzerinden diğeriyse Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına ait resmî web sitesinden sorgulama yapılmasıdır.
- e-Devlet Üzerinden Sorgulama: Teşvik Belge Numarası ve Teşvik Belge ID bilgileri girilerek e-Devlet üzerinden yatırım teşvik belgesi sorgulama yapılabilir. Bunun için e-Devlet’e giriş yapılır, ardından arama motorundan “Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama” ifadesi aratılır ve çıkan sonuçtaki linke gidilir.
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Sitesinin Üzerinden Sorgulama: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Yatırım Teşvik Belgesi Sorgulama hizmeti sağlamaktadır. Bunun için bakanlığın sitesinden ilgili kısma gidilmeli, ardından “Hizmete Başvur” butonuna basılmalıdır. İstenen Teşvik Belge Numarası ve Teşvik Belge ID bilgileri girilerek teşvik belgesi sorgulanabilir.
Yatırım Teşvik Belgesi Örneği
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca verilmiş bir yatırım teşvik belgesi örneği şu şekilde olabilir:
Yatırım Teşvik Belgesi
Yatırım teşvik belgesinde öngörülen destek unsurlarının, ilgili kurum ve kuruluşlarla bankalar tarafından mevzuata uygun olarak kullanılması zorunludur.
Bu belgenin yatırımcılar tarafından ilgili Karar ve Tebliğ hükümlerine uygun biçimde kullanılması gerekmektedir. Hükümlere aykırı davranışlar, belgenin iptali ve sağlanan destek unsurlarının ilgili mevzuat çerçevesinde kısmen veya tamamen geri alınması sonucunu doğurur.
Bu teşvik belgesinin düzenlenmiş olması, belge kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla ilgili olarak diğer mevzuat gereği kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereken izin ve ruhsat gibi belgelerin verilmesi gerekliliğine mesnet teşkil etmeyeceği gibi söz konusu belgelerin temin edilmesi gerekliliğini de ortadan kaldırmaz.
Bu teşvik belgesinde ek süreler de dâhil olmak üzere öngörülen süre bitimi tarihinden itibaren en geç altı ay içinde yatırım tamamlama vizesinin yapılması için müracaat edilmesi gerekmektedir.
Şirketiniz İçin Teşvik ve Desteklerden Yararlanmak Mükellef ile Çok Kolay!
Mükellef olarak alanında uzman çalışanlardan oluşan ekibimiz sayesinde dilediğiniz yerden çevrim içi şekilde şirket kurmak veya var olan şirketinizi yönetmek son derece kolay! Üstelik yalnızca kurulum ve yönetim aşamasında değil, şirketiniz için teşvik ve destek almak istediğinizde de size destek oluyoruz. Doğru adımları atarak şirketiniz için ihtiyacınız olan desteği almanıza katkı sağlıyoruz.
Bunların yanı sıra çevrim içi muhasebe, vergi beyanı, sanal ofis ve marka tescil gibi hizmetlerimizle de ihtiyacınız olan her an size destek oluyoruz. Mükellef’le kurduğunuz şirket için başvuracağınız yatırım teşvik belgesi sayesinde çeşitli vergilerden indirim elde edebilir, kredi olanaklarından faydalanabilir veya SGK ödemeleri için destek alabilirsiniz. Siz de şimdi kaydolun, Mükellef’in avantajlı fiyatlarından yararlanın!
Sıkça Sorulan Sorular
Yatırım teşvik belgesi ile ilgili sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.
