Mükelleflerin elde ettikleri kazançlar üzerinden hesaplanan gelir vergisine yönelik çeşitli avantajlar bulunur. Bu uygulamalardan biri de gelir vergisi beyannamesinden indirilecek giderlerdir. Böylece mükellefler, kanunda belirlenen şartları yerine getirerek bazı harcamalarını indirim konusu yapabilir. Gelir vergisine yönelik hazırlanan beyannamelerde söz konusu giderlerin usulüne uygun şekilde gösterilmesi kritik öneme sahiptir. Bu sayede yasal yükümlülükler eksiksiz olarak yerine getirilirken vergisel avantajlardan da yararlanılabilir.
Gelir Vergisi Beyannamesinde İndirim Yapılacak Giderler
Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimler yapılabilir:
- Hayat/Şahıs Sigorta Primleri
- Eğitim ve Sağlık Harcamaları
- Bağış ve Yardımlar
- Sponsorluk Harcamaları
- Ar-Ge Harcamaları
- Doğal Afetlerle İlgili Ayni ve Nakdi Bağışlar
- Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne Makbuz Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar
- Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi
- Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Kişilerle; İş Yeri, Kanuni ve İş Merkezi Yurt Dışında Bulunanlara Hizmet Veren Bazı Sektör İşletmelerinin Münhasıran Bu Faaliyetlerinden Elde Ettikleri Kazançlara İlişkin İndirim
- Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi
- Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanuna Göre Kurulan Ajans ile Expo 2016 Antalya Ajansı’na Yapılan Her Türlü Nakdi ve Ayni Bağış ve Yardımlar ve Sponsorluk Harcamaları
- Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
Hayat/Şahıs Sigorta Primleri
Gelir Vergisi Kanunu madde 89/1 uyarınca elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde yapılabilecek indirimlere hayat/şahıs sigorta primleri de dâhil edilmiştir. Buna göre;
- Mükellefin kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si,
- Hastalık, ölüm, kaza, engellilik, analık, sağlık ve eğitim gibi şahıs sigorta primlerinin %100’ü gelir vergisi indirimine tabi tutulabilir.
İşveren veya ücretli tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, vergiye tabi ücret matrahının tespitinde indirim konusu yapılamayacaktır.
Sigorta primlerinin indirilebilmesi için aşağıdaki kanuni şartlar yerine getirilmelidir:
- Harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocukları adına yapılmalı,
- İndirime konu tutar beyan edilen gelirin %15’ini ve yıllık asgari ücret tutarını aşmamalı,
- Sigorta, Türkiye’de yerleşik ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketinde yapılmış olmalı,
- Primler, gelir elde edilen yıl içinde ödenmiş olmalıdır.
Eğitim ve Sağlık Harcamaları
Eğitim ve sağlık harcamaları Gelir Vergisi Kanunu madde 89/2 uyarınca belirlenen şartları karşıladığı takdirde indirim konusu yapılabilir. Eğitim ve sağlık harcamalarının kapsamı 255 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Eğitim Giderleri” ve “Sağlık Giderleri” başlıklı bölümlerinde belirlenmiştir. Mükellefin şahsı, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları;
- Beyan edilen gelirin %10’unu aşmamalı,
- Harcama Türkiye’de yapılmış olmalı,
- Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek ya da tüzel kişilerden alınacak belgelerle kanıtlanabilmelidir.
Bağış ve Yardımlar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kazançlarından indirilebilecek bağış ve yardımlar düzenlenmiştir. Bazı bağış ve yardım türlerinin tamamı indirim konusu olabilirken bazıları için mükelleflerce beyan edilen gelirin veya kurum kazancının %5’ini aşmayan kısmı matrahtan indirilebilir. Bu oran kalkınmada öncelikli bölgeler için %10’dur.
Bağış ve yardımlar, gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilerek indirilebilir. Ancak indirim konusu yapılacağı yılda mükelleflerin beyana tabi gelirinin ya da kurum kazancının bulunması gerektiğini de belirtmek gerekir.
Bağış ve yardımlarda matrah indirimi yapılabilmesi için gereken şartlar şöyledir:
- Mevzuatta belirtilmiş olan kurum ve kuruluşlara yapılmalı,
- Makbuz karşılığı olmalı,
- İlgili dönem gelir ve kurum kazancından indirilmeli,
- Gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde ayrıca gösterilmelidir.
Sponsorluk Harcamaları
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin 8. fıkrasına göre 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamaları;
- Amatör spor dallarında %100,
- Profesyonel spor dallarında %50 oranında indirim konusu yapılabilir.
Ar-Ge Harcamaları
Ar-Ge harcamalarına yönelik indirim, 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’un 3/A maddesine göre şöyledir:
- Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının tamamına yönelik Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi uyarınca kazancın tespitinde indirim konusu yapılır.
- Bu kapsamdaki projelerin T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Ar-Ge ve yenilik projesi olarak değerlendirilmesi şartı bulunur.
Ayrıca bu Kanun’un 3. maddesinde Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının tamamının kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılacağı yer alır. 31.12.2028 tarihine kadar Ar-Ge harcamalarının tamamı, Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde yıllık gelir vergisi beyannamesinde gösterilerek indirim konusu yapılabilir.
Doğal Afetlerle İlgili Ayni ve Nakdi Bağışlar
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinin 10. fıkrası kapsamında Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına gerçekleştirilen ayni ve nakdi bağışların tamamı indirilebilir. Ancak bu yardımlar makbuz karşılığında alınmış olmalıdır.
Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne Makbuz Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar
Gelir Vergisi Kanunu madde 89/11 uyarınca iktisadi işletmeler dışında Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilir.
Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi
Girişim sermayesi fonlarına yapılan katkılara yenilikçi iş fikirlerini desteklemek amacıyla vergi avantajı sunulur. Gelir Vergisi Kanunu madde 89/12’de bu fonlara ayrılan tutarların beyannameyle indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir. Vergi Usul Kanunu’nun 325/A maddesinde girişim sermayesi fonuna ayrılan tutarların, beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmına indirim uygulanacağı yer alır.
Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Kişilerle; İş Yeri, Kanuni ve İş Merkezi Yurt Dışında Bulunanlara Hizmet Veren Bazı Sektör İşletmelerinin Münhasıran Bu Faaliyetlerinden Elde Ettikleri Kazançlara İlişkin İndirim
Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi gereğince Türkiye’de yerleşik olmayan kişilerle iş yeri veya kanuni iş merkezi yurt dışında bulunanlara indirim uygulanabilmesi için şu şartlar gerekir:
- İşletmelerin mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, tıbbi raporlama, muhasebe kaydı tutma, çağrı merkezi, ürün testi, sertifikasyon, veri saklama, işleme ve analiziyle T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen mesleki eğitim alanlarında faaliyet göstermeleri,
- T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütülen izin ve denetime tabi olarak eğitim ve sağlık alanında faaliyette bulunmaları gerekir.
Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazanç için %80 oranında indirim yapılabilir. Ancak bu kazancın elde edildiği takvim yılına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar tamamının Türkiye’ye transfer edilmesi şartı aranır.
İndirimden yararlanabilmek için fatura veya benzeri belgelerin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi şartı bulunur. Cumhurbaşkanı bu maddede yer alan oranı, hizmet alanlarını ve kazanç tutarlarını sıfıra kadar indirmeye ya da %100’e kadar artırmaya ve Türkiye’ye transfer edilecek kazanç tutarını sıfıra indirmeye veya kanuni seviyesine kadar artırmaya yetkilidir.
Maddenin uygulamasına ve denetime ilişkin usul ve esasları belirleme konusunda yetki ilgili bakanlıkların görüşünü almak suretiyle T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığına aittir.
Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi
Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 82. maddesine göre mükellefler tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde hesaplanan iştirak hisselerinin %75’i söz konusu hisselerin edinildiği dönemde yıllık gelir vergisi beyannamesinde beyan edilen kazançlardan indirilebilmektedir.
31/12/2027 tarihine kadar;
- 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 253. maddesi kapsamına giren bireysel katılım yatırımcısı sayılan tam mükellef gerçek kişiler,
- İktisap ettikleri tam mükellef anonim şirketlere ait iştirak hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla indirimden yararlanabilir.
Bireysel katılım yatırımcılarının vergi desteklerinden yararlanabilmesi için iştirak hisselerini iktisap etmeden önce T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığına başvurmaları ve bireysel katılım yatırımcısı lisansı almış olmaları gerekir. Ayrıca lisans kapsamında ortaklık kurdukları kurumlar tarafından yapılacak faaliyetleri beyan etmeleri şartı aranır.
Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanuna Göre Kurulan Ajans ile Expo 2016 Antalya Ajansı’na Yapılan Her Türlü Nakdi ve Ayni Bağış ve Yardımlar ve Sponsorluk Harcamaları
Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 83. maddeyle Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Hakkında Kanun’a göre kurulan ajansa ve EXPO 2016 Antalya Ajansı’na yapılan her türlü nakdi veya ayni bağış ve yardımlarla sponsorluk harcamalarının tamamının indirim konusu yapılabileceği belirlenmiştir.
Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
Bağış ve yardımlar hakkında özel kanunlarda bazı hükümlerle düzenlemeler yapılmıştır. Bu tür harcamaların indirim konusu yapılabileceğine yönelik hükümde bulunan bazı kanunlar şu şekildedir:
- Umumi hayatı etkileyen afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara ilişkin 7269 sayılı kanuna göre oluşturulan fona yapılan nakdi bağışların tümü ve millî veya mahalli yardım komitelerine makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışlar,
- 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun uyarınca yapılan nakdi bağışlar,
- 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 76. maddesine göre ilköğretim kurumlarına makbuz karşılığında gerçekleştirilen nakdi bağışlar,
- 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu’na göre gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesi için faaliyette bulunan vakıflardan vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar,
- 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu uyarınca yapılan bağış ve yardımlar,
- 2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu çerçevesinde yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
- 3388 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanunu’na göre yapılan ayni veya nakdi bağışlar,
Vergi Ödeme ve Takip Süreçlerinize Mükellef’le Hız Kazandırın!
Mükellef olarak şirket kurma sürecinde ve kurduğunuz şirketin çevrim içi muhasebe ve vergi süreçlerinde uzman ekibimizle size destek oluyoruz. Uçtan uca sunduğumuz hizmetler sayesinde fiziksel alan sınırlarını tamamen ortadan kaldıran çalışma sistemimizle vergi yükümlülüklerinizi kolayca yönetebilirsiniz. Siz de vergi ödeme ve takip süreçlerinizi pratik şekilde yönetebilmek için hemen üye olun, sizi arayalım.
Yararlanılan Kaynaklar
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=193&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=4
- https://www.turmob.org.tr/arsiv/mbs/resmigazete/-2024HayatSahisSigortaPrimleri.pdf
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.213.pdf
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/19.5.1.pdf
- https://www.turmob.org.tr/BasinOdasi/BasinArsiv/Detay/5545bd77-6bc1-4be8-8ae2-b40de92d580e/egitim-ve-saglik-harcama-belgeleri
- https://www.verginet.net/FrameChild.aspx?ID=575
- https://www.turmob.org.tr/Mevzuat/PDF/20288
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.7269.pdf
- https://tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/mevzuat/yonetmelik/Kanun_278.pdf
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=222&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=4
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3294&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
- https://ayk.gov.tr/s12-mevzt/c34-ayk-kanunlar/2876-sayl-kanun
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5746&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
- https://istanbulymmo.org.tr/dosyalar/sunumlar/20240214/Gelir%20ve%20Kurumlar%20Vergisi%20Y%C3%B6n%C3%BCnden%20Ar-Ge%20Faaliyetleri.pdf
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/01/20230110-2.pdf
