Vergi Matrahı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Gelir vergisi, kişilerin yıllık kazançlarının toplamına göre değişkenlik gösteren bir vergi türüdür. Gelir vergisinin hesaplanması konusunda karşımıza çıkan kalemlerden biri de kümülatif vergi matrahıdır. Kümülatif vergi matrahı hesaplama süreci yıllık olarak ele alınmaktadır. Kümülatif vergi matrahı belgesi ve nereden alınacağına dair bilgileri içeriğimizden inceleyebilirsiniz.

Kümülatif Vergi Matrahı Nedir?

Kümülatif kelimesinin anlamı birikmiş demektir, kümülatif vergi de yıl içinde biriken vergi anlamına gelir. Gelir vergisi yıllık şekilde hesaplanıp çıkan tutara göre oranlandığı için yıllık gelirin kümülatif biçimde hesaplanması gerekir. Kümülatif vergi, yıllık olarak hangi çalışandan toplam ne kadar vergi alınması gerektiğini hesaplayan bir parametre olarak kabul edilebilir. Vergi matrahının anlamı, verginin hesaplanmasında esas alınan değerdir. Kümülatif vergi matrahıysa yıllık hesaplamaların bulunduğu vergi matrahıdır. Bu matraha her ay alınan gelirler eklenir ve ödenen bazı kalemler çıkarılır. İşlem her ay tekrarlanarak aralık ayında kümülatif vergi matrahının tamamlanması sağlanır ve ocak ayında açıklanan yeni vergi oranlarına göre tekrar düzenlemeye başlanılır. 

Gelir vergisi mükellefi olmak için aranan şartlardan bazıları; vatandaşın Türkiye’de yerleşmiş olması veya işleri sebebiyle yurt dışında bulunan bir Türk vatandaşının, merkezi Türkiye’de olan bir işletmeye sahip olmasıdır. Bu durumda vatandaşların 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na uygun olan herhangi bir gelirleri varsa gelir vergisi mükellefi sayılırlar.

Kümülatif Vergi Matrahı Ne İşe Yarar?

Kümülatif vergi matrahı, işverenlerin o yıl içinde hangi çalışan için ne kadar vergi ödemesi gerektiğini belirlemek ve düzenini sağlamak için kullandığı bir belgedir. Kümülatif vergi matrahında çalışanlara yıl boyunca ödenen bedelin ve bu bedelden çıkarılması gereken bazı kalemlerin on iki ay boyunca kayıt altında tutulmasıyla vergi miktarı hesaplaması yapılabilir. Tutarlı ve zamanında tutulan kümülatif vergi matrahı sayesinde işverenler, yıl sonunda çalışanları için hangi oranlarda ve ne kadar vergi ödeyeceklerini net bir şekilde hesaplayıp hareket edebilirler. Kümülatif vergi matrahı, ödenecek vergi tutarlarında herhangi bir karışıklık yaşanmasının önüne geçebilir.

Kümülatif Vergi Matrahı Neden İstenir?

Vergi matrahı genel olarak vergi mükellefi olan kişilerin; hangi vergiyi hangi oranla, ne kadar ödemesi gerektiğinin belirlenmesi için istenir. Kümülatif vergi matrahı belgesiyse çalışanın yıllık ödemelerinden çıkarılacak kalemlerin hesaplanmasıyla çalışanın gelir vergisi oranı ve işverenin ödemesi gereken vergi tutarının belirlenmesi amacıyla istenir. Vergi matrahı, işletmeler tarafından her çalışan için ayrı düzenlenir. Ayrıca her yıl maaşlara ve gelir dilimlerine göre belirlenen vergi oranları değiştiği için vergi mükelleflerinin bu değişkenleri her yıl güncel olarak kontrol etmeleri gerekir. 2024 yılı için yıllık gelir dilimlerine göre belirlenen gelir vergisi oranları şu şekildedir:

• 110.000 ₺ geliri olanlar için %15,
• 110.001 – 230.000 ₺ aralığında geliri olanlar için %20,
• 230.001 – 580.000 ₺ aralığında geliri olanlar için %27,
• 580.001 – 3.000.000 ₺ aralığında geliri olanlar için %35,
• 3.000.001 ₺ ve üzeri geliri olanlar için %40 oranda vergi ödenmesi gerekir. 

Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Alınır?

Kümülatif vergi matrahı çeşitli zamanlarda işverenler tarafından istenebilmektedir. Bu nedenle çalışanların kafasında ‘’Kümülatif vergi matrahı nereden alınır?’’ sorusu belirebilmektedir. Kümülatif vergi matrahı almanın en kolay yolu e-Devlet üzerinden e-Vergi levhası sorgulaması yapmaktır. Bunun için de aşağıdaki adımları uygulamak gerekir.

• Öncelikle e-Devlet sistemine giriş yapılmalıdır.
• Arama çubuğunda e-Vergi sorgulama yapılmalıdır.
• Çıkan sonuçlardan Gelir İdaresi Başkanlığı e-Vergi sorgulama linkine gidilmelidir. 
• Kişi veya kurumun vergi kimlik numarası girilmelidir.
• Son olarak bağlı olunan vergi dairesi ve ili seçilmelidir. Bu adımlar uygulandıktan sonra karşılaşılan sayfada kümülatif vergi matrahı belgesi bulunur.

Bu hizmet sayesinde bir kişi veya kurumun son üç yıldaki vergi oranını ve miktarını gösteren matraha ulaşılabilir veya vergi levhaları görüntülenebilir. Ayrıca son çalışılan kuruma başvurularak kümülatif vergi matrahı almak mümkündür. Eğer bir yıl içinde birden fazla iş yerinde çalışıldıysa kümülatif vergi matrahı talep edilecek yer son iş yeridir. 

Kümülatif Vergi Matrahı Nasıl Hesaplanır?

Kümülatif vergi matrahı hesaplamak için gerekli görülen bilgilerin elimizde olması gerekmektedir. Öncelikle o yıl içinde ödenen maaşların ve ek ödeneklerin miktarı belirlenmelidir. Burada on iki ayın da ödeneklerinin net bir şekilde matraha kaydedilmesi önem arz eder.

• On iki ay boyunca ödenen maaşlar aydan aya birbirinin üzerine eklenerek toplanır. Hesaplanması gereken maaş türü brüt maaştır.
• Çıkan tutardan kesintiler çıkarılır. Kesintiler işsizlik vergisi ve Genel Sağlık Sigortası prim borcundan oluşur. İşsizlik vergisi %1, Genel Sağlık Sigortası prim borcuysa %14 olarak belirlenmiştir. 
• Ulaşılan sonucun gelir dilimi belirlenir ve bahsi geçen gelir dilimine uygulanacak vergi oranı bulunur. 
• Ulaşılan vergi oranı çıkan sonuçla çarpılır. Bu şekilde kümülatif vergi matrahı hesaplanabilir. 

Kümülatif Vergi Matrahı Örneği

Aylık 30.000 TL brüt maaşı olan bir çalışan için ödenmesi gereken aylık ve yıllık kümülatif vergi şu şekildedir:

• Öncelikle ödenmesi gereken %1’lik işsizlik vergisi ve %14’lük Genel Sağlık Sigortası primlerinin brüt maaştan düşülmesi gerekir. 30.000*0,01+30.000*0,14=4.500 çıkarılması gereken tutardır. 
• 30.000-4.500=25.500 ise kümülatif vergiye konu olan miktardır. 
• 25.500*12=306.000 ise yıllık gelir vergisine konu olan gelir dilimidir. 306.000 TL’lik bir gelir için %27’lik bir vergi oranı uygulanır. Yani ödenmesi gereken kümülatif vergi matrahı 306.000*0,27=82.620 olarak hesaplanır. 

Asgari ücret, 2022 yılından beri hem gelir vergisinden hem damga vergisinden muaftır. Bu nedenle asgari ücret kümülatif vergi matrahında gelir vergisi veya damga vergisi oranı %0 olarak yazılır. Genel Sağlık Sigortası primleri ve işsizlik vergisiyse diğer ücretlerdeki gibi %14 ve %1 olarak belirlenmiştir. 

Vergi Süreçlerinizde Mükellef Yanınızda!

İdari belgeleri hazırlama sürecinizde Mükellef olarak uzman kadromuzla size destek oluyoruz. Online muhasebe hizmetimiz sayesinde vergilerinizin eksiksiz ve doğru şekilde hesaplanmasını sağlayarak dilediğiniz belgeyi kolaylıkla oluşturabilirsiniz. Şirket kuruluşunda, muhasebe işlemlerinde ve daha birçok işleminizde sizinle beraber süreci yürütüyoruz. Avantajlı fiyatlarla ulaşabileceğiniz kolay işlemler için gereken adımları tamamlayarak ödemeniz gereken vergileri Mükellef üzerinden istediğiniz zaman kontrol edebilirsiniz. 

Sıkça Sorulan Sorular

Aşağıda kümülatif vergi matrahına dair sıkça sorulan soruları sizin için yanıtladık. 

Yararlanılan Kaynaklar

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211225-2.htm

https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.4.193.pdf

https://dijital.gib.gov.tr/hesaplamalar/GelirVergisiHesaplama