Sağlık kabinleri modern sağlık hizmetleri ekosisteminde önemli bir yer tutan yenilikçi sağlık hizmeti sunum noktalarıdır. Bir sağlık kabini açmak yalnızca bir mekân oluşturmakla sınırlı değildir. Etkili bir strateji geliştirmek, yerel sağlık politikalarına uyum sağlamak, ihtiyaç odaklılık gibi karmaşık adımları da içerir. Sağlık alanında girişim yapmayı düşünen girişimcilerin sağlık kabini açma sürecinde karşılaşacakları yasal gereklilikler, pazar analizi ve hizmet çeşitliliği gibi konularda derinlemesine bilgi sahibi olmaları kritik önem taşır. Yazımızda sağlık kabini girişimi için gerekli olan şartlardan başvuru usulüne kadar tüm yasal süreci detaylı şekilde inceledik.
Sağlık Kabini Nedir? Ne İş Yapar?
Sağlık kabini; Sağlık Bakanlığı onaylı, hijyen koşullarına uygun şekilde tasarlanan ve yetkili kişiler tarafından çeşitli sağlık hizmetlerinin sunulduğu bir sağlık kuruluşudur. Sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırmanın yanı sıra sunduğu pratik hizmetlerle sağlık ihtiyaçlarını gidermeyi amaçlar.
Sağlık kabini bünyesinde gerçekleştirilen hizmetler şu şekilde sıralanabilir:
- İlk yardımın temel uygulamaları,
- Basit pansuman,
- Serum takılması,
- Dikiş alınması,
- Prezervatif sonda takılması ve idrar torbasının değiştirilmesi,
- Tansiyon, nabız ve ateş ölçümü,
- Gebe, bebek ve çocuk izlem (kan basıncı, nabız, satürasyon ve ateş ölçümü),
- Enjeksiyon.
Sağlık kabinlerinde basit tıbbi müdahaleler ve hekimler tarafından reçete edilen (sağlık kabininde uygulanması uygun görülen) tedaviler uygulanır. Ebe, hemşire ve sağlık memurları mesleki mevzuatlarında belirlenen yetkinlikleri çerçevesinde bu hizmetleri yerine getirir. Sunduğu çeşitli hizmetlerle sağlık kabinleri, sağlık hizmetlerine erişimi pratik ve hızlı hâle getirir.
Kimler Sağlık Kabini Açabilir?
Sağlık Bakanlığının yayımladığı 2023/07 Sayılı Sağlık Kabinleri Hakkındaki Genelge’de sağlık kabinlerinin açılmasına ilişkin usul ve esaslar yer alır. Buna göre ebe, hemşire ve toplum sağlığı bölümünden mezun olan sağlık memurları, mesleklerini serbest olarak yürütmek üzere sağlık kabini açılabilir.
Mesleklerini serbest olarak yürütme hak ve yetkisine sahip olan ebe, hemşire ve sağlık memurlarının tek başlarına veya ortaklarıyla birlikte sağlık kabini açmaları mümkün kılınmıştır. Sağlık kabini ortaklık hâlinde açılacaksa sağlanması gereken şartlardan biri tüm ortakların açılacak iş yerinde görev almasıdır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz. Bu sebeple devlet memuru olan ebe, hemşire ve sağlık memurlarının sağlık kabini açamayacağını belirtmek gerekir.
Sağlık Kabini Nasıl Açılır?
Sağlık kabini açabilmek için belirli yasal prosedürler bulunur. Yasal süreçleri tamamlayarak faaliyete geçen sağlık kabinleri denetime tabi tutulur. Peki, sağlık kabini nasıl açılır? Sağlık kabini açılışı için şu adımların izlenmesi gerekir:
- Yerel sağlık ihtiyaçlarını ve rekabet durumunu değerlendirmek için pazar araştırması yapılır.
- Konsepti, hedef pazarı, finansal projeksiyonları ve benzerini içeren bir iş planı oluşturulur.
- Yerel ve ulusal sağlık otoriteleriyle iletişime geçilip yasal gereklilikler öğrenilir.
- Erişilebilir, stratejik bir lokasyon belirlenir.
- Hasta mahremiyeti ve konforu ile yasal düzenlemeler göz önünde bulundurarak tesisin iç düzeni tasarlanır.
- Sunulacak hizmetler belirlenir ve buna uygun ekip kurulur.
- Sağlık kabininin açılışı yapılırken yerel topluluğa davet gönderilir ve hizmetleri tanıtan bir etkinlik düzenlenir.
Sağlık Kabini Açma Şartları Nelerdir?
Sağlık kabini açma şartlarından biri olarak İl Sağlık Müdürlüğü tarafından sağlık kabini işletme uygunluk belgesi ve sağlık kabini mesul müdürlük belgesi düzenlenir. Ayrıca yine müdürlük tarafından sağlık kabininde çalışacak personel için çalışma uygunluk belgesi tanzim edilir.
Bu şartları sağlamanın yanı sıra yerine getirilmesi gereken bazı fiziki şartları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Hastaya gerekli müdahalenin gerçekleştirileceği tıbbi işlem odası sağlık kabinlerinde yer almalıdır. Bu oda hasta mahremiyetinin korunduğu ve yeterli derecede aydınlatmanın bulunduğu en az 10 m² kullanım alanına sahip olmalıdır. Ayrıca oda içinde lavabo bulundurulması zorunludur. Uygun araç, gereç ve donanımlar da odada yer almalıdır.
- Hasta bekleme bölümü 8 m² olacak şekilde tasarlanmalı, hizmet sunumunun her aşamasında konfor ön planda tutulmalıdır.
- Sağlık kayıtlarının tutulacağı, verilerin toplanacağı ve dosyalama yapılacağı bir arşiv bölümü yer almalıdır. Bu arşiv bölümünün temizlik ve düzenini sağlamak ihtiyaç hâlinde belgelere ulaşımı kolaylaştıran bir unsurdur. Hasta kayıtlarının kişisel sağlık verisi niteliği taşıması nedeniyle de arşiv bölümünün güvenliği sağlanmalıdır.
- Hastaların ve personelin kullandığı bütün alanlar uygun ve yeterli şekilde aydınlatılmalıdır. Havalandırma sisteminin işleyişi denetlenmeli ve düzenli aralıklarla sağlık kabini havalandırılmalıdır.
- Sağlık kabini için aydınlık ve ferah alanlar tercih edilmelidir. Doğrudan güneş ışığı almayan bodrum kat gibi alanlara sağlık kabini açılamaz.
- Denetimlerde gösterilemeyecek oda ve bölüm gibi kapalı alan bulunmamalıdır. Sağlık kabinlerinde hizmetin şeffaf bir şekilde sunulması sağlık önlemleri açısından önem arz eder.
- Yangına karşı gerekli tedbirlerin alındığına yönelik yetkili merciden alınmış belge de sağlık kabini için uyulması gerekli standartlardan biridir.
Sağlık Kabini Açmak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Sağlık kabini açılış işlemleri için gerekli yasal belgeler şöyle sıralanabilir:
- Sağlık kabini açma hak ve yetkisine sahip kişinin dilekçesi,
- İlgili bölümlerden mezun olduğunu gösterir noter onaylı diploma örneği,
- T.C. kimlik numarası beyanı,
- Adli sicil kaydı,
- 4 adet vesikalık fotoğraf,
- İkametgâh belgesi,
- İlgili merciden temin edilmiş sağlık kabininin kesin adresini belirten yazı,
- Sağlık kabinine ait İl Sağlık Müdürlüğünce onaylanmış kroki,
- Sağlık kabininde bulundurulacak tıbbi malzemelerin listesi (Sağlık Kabinleri Hakkında Genelge’nin Ek-4’ünde yer alan malzemeler listesi),
- Sağlık kabininde verilecek hizmetlerin listesi (Sağlık Kabinleri Hakkında Genelge’nin Ek-5’inde yer alan liste),
- Sağlık kabinlerinde sadece acil durumlarda kullanılmak üzere bulundurulması gereken ilaçların listesi (Sağlık Kabinleri Hakkında Genelge’nin Ek-6’sında yer alan liste),
- Binanın yapı kullanma izin belgesinin orijinali veya İl Sağlık Müdürlüğü tarafından onaylanmış sureti,
- Vergi levhası,
- Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre düzenlenmiş tıbbi atık raporu ve tıbbi atıkların ortadan kaldırılması için ilgili kurumla yapılmış sözleşme,
- Ortaklık hâlinde açılacak sağlık kabinleri için sağlık kabininin bütün ortaklarını gösteren Ticaret Sicili Gazetesi ve bütün ortakların ebe, hemşire veya sağlık memuru olduğunu beyan eden belgeler,
- Ortaklık hâlinde açılacak sağlık kabinleri için bütün ortakların imzasını içeren ve ortaklardan hangisinin sağlık kabininin mesul müdürü olacağını gösteren dilekçe,
- Tüm ortakların imza sirküleri,
- Ortaklık sözleşmesi.
İl Sağlık Müdürlüğü tarafından sağlık kabini açmaya hak sahibi olan kişilerden ihtiyaç hâlinde ek belge talep edilmesi mümkündür. Sağlık kabininin ortaklık hâlinde açılmak istenmesi durumunda ilk 6 maddede verilen belgeler her bir personelden istenir. Bu belgeler sağlık kabini için oluşturulan tek dosyada birleştirilir.
Sağlık Kabini Açmak İçin Nereye Başvurulur?
Sağlık kabini açmak için şartların eksiksiz olarak yerine getirilmesinin ardından başvuru belgeleriyle birlikte ilgili İl/İlçe Sağlık Müdürlüğüne başvurulur. Sağlık kabini açma hak ve yetkisine sahip olan kişiler gerekli usul ve esaslara uyarak başvuru işlemlerini gerçekleştirebilir.
Sağlık Kabini Açmak İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Sağlık kabini açarken ihtiyaç duyulan tüm malzemeleri eksiksiz olarak tedarik etmek gerekir. Sağlık kabinlerinde bulundurulabilecek tıbbi malzemeler listesi şu şekildedir:
- Pansuman malzemeleri (antiseptik solüsyonlar, sargı bezi, steril gazlı bez, pamuk ve flaster),
- Cerrahi aletler ve malzemeler (dişli ve dişsiz pens, makas, bistüri sapı ve tek kullanımlık bistüri bıçağı),
- Tromel,
- Küçük buzdolabı,
- Çeşitli boylarda kapaklı küvet,
- İlaç dolabı,
- Pansuman masası veya arabası,
- Paravan,
- Tansiyon aleti ve stetoskop,
- Erişkin ve çocuk boyutlarında balon valf maske,
- Oksijen tüpü ve oksijen maskesi,
- Çeşitli ebatlarda oral airway,
- Oksimetre,
- Damar yolu açma seti ve turnike,
- Çeşitli boyda tek kullanımlık enjektörler,
- Müdahale masası veya sedyesi,
- Erişkin ve bebek tartısı ve boy ölçüm cihazı,
- Tıbbi atık kutusu,
- Ateş ölçüm cihazı.
Bunların yanı sıra 2023/07 Sayılı Genelge’nin 6 numaralı ek belgesinde sağlık kabinlerinde sadece acil durumlarda kullanılmak üzere bulundurulacak ilaçların listesi yer alır. Tıbbi malzeme listesi ve acil durumlarda kullanılmak üzere bulundurulacak ilaçlar, sağlık kabini kuruluşu için şart olduğu kadar hizmetlerin işleyişinde de önemli rol oynar. Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan genelgede yer alan bu tıbbi malzemeler, sağlık kabini açılmadan önce temin edilmeli ve iş planı buna göre oluşturulmalıdır.
Sağlık Kabini Açma Maliyeti Ne Kadar?
Sağlık kabini açma maliyeti kabinin faaliyet göstereceği mekân, konum, kira maliyeti, tıbbi malzeme ücretleri ve istihdam edilecek personel sayısı gibi birçok etkene göre değişebilir. Mekânın büyüklüğü, personel ve malzeme sayısı arttıkça, konumu daha maliyetli hâle geldikçe başlangıç sermayesi de artar. Sağlık kabini açma maliyetinde şu harcama kalemlerinin dikkate alınması gerekir:
- Kira giderleri,
- Tıbbi malzemeler,
- Ekipman ve dekorasyon,
- Yasal prosedürler.
Uygunluk belgesi ve mesul müdürlük belgeleri için ödenmesi gereken harç tutarı her yıl başında bakanlık tarafından belirlenmektedir. Sağlık kabininin açılacağı yıl baz alınarak gerekli olan tutar İl Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü banka hesabına yatırılır.
2024 yılı için uygunluk belgesi bedeli ₺1.986,00, mesul müdürlük belgesi bedeliyse ₺1.262,00’dır. Ayrıca tıbbi atıklar için ilgili kurumla yapılacak sözleşme de masraf kalemleri arasında yer alır. Bu sözleşmeler atık miktarına göre yapıldığı için değişiklik gösterir. Tüm kalemler dikkate alındığında sağlık kabini açmanın 2024 yılı için minimum maliyetinin ₺250.000-300.000 dolaylarında olduğu söylenebilir.
Hayalinizdeki İşi Hayata Geçirirken En Büyük Yardımcınız: Mükellef
Hayalini kurduğunuz iş fikrini hayata geçirmeniz için Mükellef olarak yanınızdayız. Şirket kuruluşundan online muhasebeye, sanal ofisten marka tesciline kadar pek çok hizmetimizle girişimcilik faaliyetlerinizi hayata geçirmeniz, işlerinizi büyütmeniz için size destek oluyoruz. Fiziki alan zorunluluğunu tamamen ortadan kaldıran sistemimiz sayesinde siz de dilediğiniz yerden şirketinizi kurabilir, hayallerinizdeki işi yapmaya başlayabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Sağlık kabini açmak hakkında sıkça sorulan sorulara aşağıdan ulaşabilirsiniz.
Paramedik Sağlık Kabini Açabilir mi?
Sağlık kabinini yalnızca hemşire, ebe ve sağlık memuru (toplum sağlığı bölümünden mezun) açmaya yetkili olduğundan paramedik mesleği mensuplarının sağlık kabini açması mümkün değildir.
Sağlık Kabini Ne Kadar Kazanır?
Sağlık kabini açma maliyeti gibi sağlık kabininin getireceği kazanç da değişkenlik gösterir. Hizmet alan kişi sayısı, sağlık kabininin konumu ve yapılan işlemlerin türüne göre elde edilen kazanç değişebilir. Kazancın birçok faktörden etkilenebilir olması dolayısıyla kesin bir meblağ belirtilmesi mümkün değildir. Bu ancak kabinin açılacağı lokasyon, kira bedeli gibi düzenli giderler ve potansiyel müşteri sayısı üzerine detaylı bir analiz yapıldıktan sonra anlaşılabilir.
Sağlık Kabini KOSGEB Desteği Var mı?
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından sağlanan destek, sağlık hizmetlerini kapsamamaktadır. Dolayısıyla sağlık kabini açmak için KOSGEB desteği bulunmamaktadır.
Sağlık Kabini Açmak İçin Hangi Diploma Gerekli?
Hemşirelik, ebelik ve toplum sağlığı ön lisans ve lisans bölümlerinin diplomalarıyla sağlık kabini açılabilir.
Yararlanılan Kaynaklar
https://istanbulism.saglik.gov.tr/TR,157179/saglik-kabini.html
https://webdosya.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/DesteklenenSektorler.pdf
https://www.turmob.org.tr/dokumanlar/download/4711fd57-aeee-4743-9bed-d887d5ffda96
