Vergi mükelleflerinin sorumluluğu vergi ödemekle sınırlı değildir. Vergi kanunlarına uygun hareket etmesi gereken mükelleflerin vergi ödemeden önce ve ödedikten sonra yerine getirmesi gereken bazı yükümlülükleri vardır. Bu yükümlülüklerden biri çeşitli periyotlarla verilmesi gereken, mükelleflerin vergi sistemine uyumlu olmasını sağlayan vergi beyannameleridir. Beyanname prosedürleri beyanname düzenlemekle ve vermekle yükümlü mükellefler için kafa karıştırıcı olabilir. Bu süreçte doğru adımların izlenmemesi çeşitli cezaları ve hak kayıplarını beraberinde getirebilir. Mali ve hukuki sonuçlarla karşılaşmamak için doğru beyanname hazırlama ve verme süreçlerini bilmek gerekir.
Beyanname Nedir?
Beyan kelimesinin sözlük anlamı “bildirme”dir. Beyanname “yazıyla yapılan bildirim” anlamına gelir ve resmî kuruluşlara herhangi bir durumu bildirmek için kullanılır. Gerçek ve tüzel kişiler gelirlerini, giderlerini, vergi veya diğer hukuki sorumluluklarını bildirmek için devlete yazılı belge sunar. Yani beyannameler devlet tarafından değil, hukuki kişilikler tarafından verilir.
Vergi mükelleflerinin sıkça karşılaştığı beyanname kavramı farklı alt başlıklara ayrılır. Beyanname türleri verginin türüne veya ödeme sıklığına göre değişiklik gösterir. Beyanname vermek vergi ödemek kadar büyük bir sorumluluktur. Mükelleflerin beyanname vermemesi, eksik veya geç beyanname vermesi gibi durumlar çeşitli yaptırımlara tabi tutulduğu için hangi beyanname türünün ne kadarlık zaman diliminin içinde düzenlemesi ve verilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir.
Beyanname Ne İşe Yarar?
Beyanname gerçek ve tüzel kişilerin resmî durumlarını devlete yazılı şekilde bildirmesini sağlar. Bu sayede devlet, gerçek veya tüzel kişiliklerin çeşitli durumlarından haberdar olur ve bu kişilerin haklarını, yükümlülüklerini belirler. Vergi hukuku alanındaki beyannameler mükelleflerin gelir gider durumlarının resmî belgelerle devlete sunulmasını, ödemesi gereken verginin hesaplanmasını ve kesinleşmesini sağlar. Bir işletme beyanname vererek hem mali durumunu açıklamış hem yasal yükümlülük olan beyanname verme sorumluluğunu yerine getirmiş olur.
Türkiye Cumhuriyeti vergi sistemi beyana dayalı olduğu için vergiye esas kazançların bazı dönemlerde resmî beyannameler şeklinde devletin bilgisine sunulması gerekir. Devlet beyanların doğruluğunu kontrol etmek için kimi zaman sorgulamalar ve denetlemeler yaparak vergi kaçakçılığı suçunun önüne geçer. Ayrıca beyannameler bir nevi hukuki kanıt niteliği oluşturur ve olası bir uyuşmazlıkta delil niteliği taşır.
Beyana dayalı vergi sisteminde dönem içindeki gelir gider kayıtlarının bulunduğu belgeler resmî dairelere teslim edilir ve kişilerin ne kadar vergi ödeyeceği bu beyannamelerle belirlenir. Beyannamelerde belirtilen miktarlar, vergi sisteminin şeffaflığını ve verginin şahsiliğini sağlamaya yardımcı olur. Vergi ödemekle mükellef olan her hukuki kişilik beyan ettiği miktarlar üzerinden vergilendirilir. Bu sayede gelire ve ekonomik güce göre vergi alınarak vergi adaleti sağlanır.
Hangi Durumlarda Beyanname Verilir?
Beyanname kavramı akla ilk olarak vergi hukukunu getirse de gerçek ve tüzel kişiler çok çeşitli durumlarda beyanname vermekle yükümlü tutulmuştur. Hangi durumlarda hangi beyannamelerin verilmesi gerektiğinin bilinmesi hem bireylerin hem kurumların haklarını korumasını ve sorumluluklarını yerine getirmesini sağlar.
Beyanname verilmesi gereken durumlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Vergi Hukukundan Doğan Sorumluluklar: Ülkemizdeki vergi sistemi beyana dayalı olduğu için vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin düzenli aralıklarla vergi beyanı vermeleri gerekir. Vergi beyanlarının verginin türüne ve kaynağına göre değişiklik gösteren çeşitleri vardır. Bazı vergi beyannameleri yıl içindeki belirli periyotlara göre verilirken bazıları kazancın oluştuğu andan itibaren yani kazanca yönelik verilir.
- Ticaret Hukukundan Doğan Sorumluluklar: Bazı ticari ilişkiler kapsamında devlete verilmesi gereken, ticari faaliyetleri kayıt altına alan ve bu kapsamda oluşan hukuki yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlayan beyannameler vardır. Ticaret hukukundan doğan beyanname sorumluluklarının arasında gümrük işlemlerinden veya ticari işletmelerin faaliyetlerinden doğan yükümlülükler vardır.
- Gayrimenkul Beyanları: Emlak ve tapu beyannameleri gibi belgeler taşınmazların mülkiyetinin resmiyete dökülmesinde, gayrimenkulün değerinin ve bu gayrimenkullerle ilgili mali yükümlülüklerin belirlenmesinde rol oynar.
- Maddi Durum Hakkındaki Beyannameler: İcra-iflas hukukundan doğan icra takibine müteakip mal beyanında bulunma zorunluluğu, mirasçıların arasındaki miras bölüşümünü düzenlemek için yapılan miras beyanları bu başlığın altında yer alır.
Beyanname Çeşitleri Nelerdir?
Beyannameler farklı faaliyet alanlarına ve durumlara yönelik çeşitli konuları içerir. Örneğin mal beyannamesinin konusu kişinin sahip olduğu taşınır ve taşınmaz mallarken gelir beyannamesi kişinin yıllık gelirini, maaşını ve diğer gelir kaynaklarını konu alır. Vergi hukukundan doğan vergi çeşitleri birden fazladır. Vergi hukuku beyannamelerinin çeşitleri de verginin bağlı olduğu vergi kanununa göre değişiklik gösterir. Beyannamenin içeriği, ne zaman verilmesi gerektiği gibi faktörler verginin türüne göre farklılaşır. Vergi hukukundan doğan beyanname çeşitleri kanunda bazı başlıklar altında toplanmıştır.
Vergi beyannamesinin çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
- Muhtasar Beyanname,
- Yıllık Gelir Beyannamesi,
- KDV Beyannamesi,
- Geçici Vergi Beyannamesi,
- Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesi,
- Basit Usul Beyanname,
- Damga Vergisi Beyannamesi.
Muhtasar Beyanname
Muhtasar beyanname Gelir Vergisi Kanunu’nun 84. maddesinde açıklanan, gelir vergisine tabi kişilerin vermesi gereken beyannamedir. Bu beyanname, işverenler ve vergi tevkifatı yapan diğer kişiler yani vergi sorumluları tarafından kesilen vergilerin matrahıyla birlikte toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine yönelik bir beyanname türüdür.
Muhtasar beyannamede vergi mükellefi olarak şahıs şirketleri, anonim ve limited şirketler yer alabilir. Dernekler, vakıflar ve kooperatifler de bu beyannamenin sorumluları arasında sayılır. Muhtasar beyanname kapsamında vergi vermesi gereken kişiler asıl borçlular değil, vergi mükellefleridir. Yani vergi mükellefleri vergi borçlusu kişilerin bağlı olduğu kurumlardır. Ayrıca muhtasar beyannameye tabi vergiler stopaj şeklinde ödenen vergilerdir, yani gelirler kişiye ulaşmadan kaynağında kesilir.
Muhtasar beyannameler bağlı olunan vergi dairesine aylık veya üç aylık dönemlerde verilebilir. Asıl muhtasar beyanname verme dönemi her ayın 26. günüdür. Üç aylık dönemde muhtasar beyanname verebilmeninse bazı şartları vardır. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:
- Çalıştırılan hizmet erbabı sayısının 10 veya daha az olması,
- Yapılan tevkifatların arasında zirai ürün bedellerinden yapılmış tevkifatın olmaması,
- Üç aylık periyotlarla ödeme yapılacağının bağlı olunan vergi dairesine önceden tebliğ edilmesi.
Bu şartları karşılayan tüzel kişiler her ayın 26. günü yerine ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarının 26. günü muhtasar beyanname tebliğinde bulunabilir. Danıştay kararıyla sabit olmak üzere vergi dönemlerinin içinde hiç tekvifat yapılmadıysa yani vergiye tabi bir kazanç oluşmadıysa muhtasar beyannamenin verilmesi gerekmez.
Muhtasar beyannamenin içeriğinde şu kalemler bulunmalıdır:
- Tevkifat yapanın bağlı olduğu vergi dairesi,
- Verilecek verginin dönem bilgisi,
- Vergi sorumlusunun Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,
- Vergi sorumlusunun Türkiye Cumhuriyeti vergi kimlik numarası,
- Ad/soyadı veya ünvan,
- Ticaret sicil numarası,
- İrtibat numarası ve adres,
- Bundan sonraki ayda beyan var/yok bildirimi.
Yıllık Gelir Beyannamesi
Gelir Vergisi Kanunu’nun 84. maddesinde gelir vergisi beyannamelerinin türleri açıklanmıştır. Yıllık gelir vergisi beyannamesi de bu beyannamelerden biridir. Yıllık beyanname, muhtelif kaynaklardan bir yıl içinde elde edilen kazançları ve iratları kapsar. Gelir Vergisi Kanunu’nun 2. maddesine göre muhtelif kaynaklardan edinilen kazançlar ve iratlar şunlardır:
- Ticari kazançlar,
- Zirai kazançlar,
- Ücretler,
- Serbest meslek kazançları,
- Gayrimenkul sermaye iratları,
- Menkul sermaye iratları,
- Diğer kazanç ve iratlar.
Bazı istisnaların dışındaki tüm bu kaynaklardan gelen kazançlar ve iratlar yıllık olarak toplanıp bağlı olunan vergi dairesine bildirilir. Gelirin yılın belirli bir döneminde ortaya çıkıp sonradan kesilmesi, beyannamenin yıllık olmasının önüne geçmez ve gelirin yıllık olarak beyan edilmeyeceği anlamına gelmez. 2024 yılındaki vergiye tabi yıllık kazançlar ve iratlar 2025 yılının 1 Mart-1 Nisan tarihleri arasında beyan edilmelidir.
Gelir vergisi oranları %15 ile %40 arasında değişir. Gelir vergisi, gelirin artmasıyla vergi oranının da arttığı bir vergi türü olduğundan vergiye esas gelirlerin doğru hesaplanması gerekir. Toplam miktarın az ya da fazla çıkması dâhil olunacak vergi diliminin yanlış hesaplanmasına neden olur. Bu uygulama sayesinde vergide adaletin sağlanması hedeflenir.
Yıllık beyanname verilirken beyannamenin yanında yıllık ödenmesi ve vergiden düşülmesi gereken kalemlere dair belgelerin de bulunması gerekir. e-Ticarette Stopaj Kanunu çerçevesinde yıl içinde ödenen vergiler bu kategoride sayılabilir. Yıllık gelir vergisi e-beyanname olarak da verilebilir ve beyannameyi vermekle yükümlü kişiler kanunda şu şekilde sıralanmıştır:
- İkametgâhı Türkiye sınırlarının içinde bulunan kazanç sahipleri,
- İkametgâhı Türkiye’de olmayan ama Türkiye’de ticari faaliyet yapıp bundan kazanç elde eden kişiler,
- 1 yıl içinde Türkiye’de 6 aydan daha uzun süredir bulunan ve gelir elde edenler.
KDV Beyannamesi
Katma değer vergisi (KDV) çeşitli teslimlerin ve hizmetlerin karşılığında devlete %1, %10 veya %20’lik oranlarla ödenmesi gereken vergidir. Katma Değer Vergisi Kanununca aksi söylenmedikçe mükelleflerin yazılı beyanlarına müteakip belirlenir ve alınır. Herhangi bir vergi döneminde vergiye tabi bir gelirin veya giderin bulunmaması o dönem içinde beyanname verme zorunluluğunu ortadan kaldırmaz veya verilen beyannamenin yıllık olma niteliğini değiştirmez.
Katma değer vergisine tabi olup vergi dönemi içinde beyan edilmesi gereken işlemler 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun ilk maddesinde şu şekilde sıralanmıştır:
- Türkiye sınırları içinde yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyetleri çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,
- Türkiye sınırları içinden yapılan her türlü mal ve hizmet ithalatı,
- Detayları kanunun altında belirtilen diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler.
Katma değer vergisi dönemleri faaliyet gösterilen takvim yılının üçer aylık dönemleridir. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı bu üç aylık süreyi mükelleflerin gayrisafi hasılatlarına göre birer aylık vergilendirme dönemi olarak tespit etmeye yetkilidir. KDV beyannamesi, vergilendirme dönemini takip eden ayın 28. günü saat 23.59’a kadar verilir. Eğer KDV beyannamesi üç aylık dönem için verilecekse üç aylık dönemi takip eden ayın 28. günü saat 23.59’a kadar verilmelidir.
KDV ödemekle ve KDV beyannamesi vermekle mükellef kişiler Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinde şu şekilde sıralanmıştır:
- Mal teslimi ve hizmet ifası yapan kişiler,
- Mal ve hizmet ithal edenler,
- Transit taşıtlarda gümrük ve geçiş işleriyle muhatap olanlar,
- Şans ve talih oyunu tertip edenler,
- Müzayede mahallerinde bu satışları yapan kişiler.
KDV beyannamesinin içeriğinde vergi borçlusunun bilgileri, faturaya konu mal tesliminin veya hizmetinin türü, KDV oranı, miktarı gibi bilgiler bulunur. Tevkifat uygulanmayan işlemler, kısmi tevkifat uygulanan işlemler, indirimler ve diğer işlemler ayrı ayrı yazıldıktan sonra bunların hesaplamalarının yapıldığı bir sonuç bölümü de beyannamede bulunur.
Geçici Vergi Beyannamesi
Geçici vergi, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120. maddesinde açıklanmıştır. Bu maddeye göre yıllık gelir vergisi ödemekle yükümlü ticari kazanç sahibi kişiler veya serbest meslekle uğraşanlar, yıllık kâr zarar tablolarıyla yıl sonunda ödenen gelir vergisini geçici vergiyle yıl içinde üç aylık dilimlerde ödeyebilir. Bu verginin mükellefleri kurumlar vergisi ödemekle yükümlü anonim ve limited şirket, kooperatif gibi tüzel kişiler de olabilir.
Bu vergi türünün özelliği üç aylık dilimlerde peşin olarak ödenmesidir. Bu nedenle peşin vergi olarak da adlandırılır. Geçici vergi sistemi kurumlar ve gelir vergisinde uygulanır. Yıl sonunda toplu ödenmesi gereken kurumlar ve gelir vergilerinin üçer aylık dilimlerde ödenmesi mükelleflerin finansal planlama yapmasını kolaylaştırır. Verginin son kısmı ödenirken dönem içinde ödenmemiş veya fazla ödenmiş miktar bulunursa bu tutar dönemin sonunda yapılacak hesaplamayla düzeltilir.
Geçici vergi beyannamesi üç aylık dönemlerdeki kazançları belirten beyannamedir. Üç aylık dönemi izleyen 2. ayın 17. günü, saat 23.59’a kadar verilebilir. Buna göre bir takvim yılı içinde belirlenen beyanname verme tarihleri şu şekildedir:
- 1. Dönem – ocak, şubat, mart: 17 Mayıs,
- 2. Dönem – nisan, mayıs, haziran: 17 Ağustos,
- 3. Dönem – temmuz, ağustos, eylül: 17 Kasım,
- 4. Dönem – ekim, kasım, aralık: 17 Şubat.
Bu tarihler yıl içinde yapılan düzenlemelerle değiştirilebilir ve beyan verme işleminin son tarihi uzatılabilir. Bu nedenle geçici vergi beyannamesi vermesi gereken mükelleflerin bu değişiklikleri takip etmesi gerekir.
Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesi
Kurumlar vergisi detayları 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda düzenlenen vergi çeşididir. Bu verginin kapsamına giren faaliyetler gelir vergisine tabi faaliyetlerle aynıdır ve şu şekilde sıralanmıştır:
- Ticari kazanç,
- Zirai kazanç,
- Ücret,
- Serbest meslek kazancı,
- Gayrimenkul sermaye iradı,
- Menkul sermaye iradı,
- Diğer kazançlar.
Bu faaliyetlerin yapılmasıyla ortaya çıkan kazançların bazı kurumlarca yapılmış olması gerekir. Bu kurumlar Kurumlar Vergisi Kanunu’nun ilk maddesinde sıralanmıştır:
- Sermaye şirketleri (anonim, limited şirketler),
- Kooperatifler,
- İktisadi kamu kuruluşları,
- Derneklere veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,
- İş ortaklıkları tarafından yapılan faaliyetler.
Kanunda aksi belirtilmedikçe kurumlar vergisi oranı %25’tir. Kurumlar vergisi geçici vergi olarak da ödenebilir. Yıllık olarak ödenecek kurumlar vergisini beyan etme süresi hesap döneminin kapandığı ayı izleyen 4. ayın ilk gününden son gününe, saat 23.59’a kadardır. Kanunda belirlenen normal hesap dönemi 1 Ocak ile 31 Aralık arasındadır. Bu nedenle hesap dönemi takvim yılı olan kurumlar yıllık hesap dönemine ilişkin beyannamelerini
1-30 Nisan tarihleri arasında vermelidir. Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin beyannameleriyse özel hesap döneminin kapandığı ayı izleyen 4. ayın son gününe kadar verilebilir.
Kurumlar vergisi beyannamesi çevrim içi olarak hazırlanıp verilir. Mükellefler beyannamenin altında bulunan kimi ekleri ihtiyaç hâlinde doldurmalıdır. Bu eklerden bazıları şu şekildedir:
- Ayrıntılı bilanço ve ayrıntılı gelir tablosu veya işletme hesap özeti,
- Kesinti yoluyla ödenen vergilere dair belgeler,
- Gerçek faydalanıcıya ilişkin bilgiler,
- Serbest bölgelerden edinilen kazançlar,
- Yabancı ülkelerde ödenen vergilere ilişkin belgeler.
Basit Usul Beyanname
Gelir Vergisi Kanunu’na göre ticaret ve sanat erbabı iki tür vergiye tabi olabilir:
- Basit usulde vergiye tabi olan ticari kazançlar,
- Gerçek usulde vergiye tabii olan ticari kazançlar (Bilanço ve işletme hesapları esas alınarak belirlenir.)
Kazançları basit usulde vergilendirilen ticari işletmelerin ticari kazançları gelir vergisinden muaftır. Ayrıca basit usul mükellefler bu kapsamdaki kazançları için yıllık gelir vergisi beyanı vermek zorunda değildir. Bu kazançlarının dışında verecekleri beyannamelerde de belirtilen kazançları eklemeleri gerekmez. Kendi işinde bilfiil çalışan kişiler; ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabii olmadıkları sürece iş yerlerinin belirlenen kira miktarı altında kalması durumunda basit usulde vergiye tabi olabilir.
Basit usulde vergiye tabi mükelleflerin 2018 yılı itibarıyla defter-beyan sistemini kullanmaları zorunlu hâle getirilmiştir. Bu mükellefler 2021 yılından itibaren yıllık olarak vergi beyanı vermekten de muaf tutulmuştur. Vergi tarhına bağlı kazançları olmadığı için vergi levhası bulundurmak zorunda da değillerdir. Basit usulle vergilendirilecek mükelleflerin defter-beyan sistemini kullanmaya başlayacakları takvim yılından bir önceki ayın son gününe kadar defter-beyan resmî sitesine kayıt olmaları gerekir. Bu sistemle işletmelerin kayıtları tutulabilir, ihtiyaç duyulan dilekçeler verilebilir ve bildirimler yapılabilir. Bu kaydı yapabilecek kişiler:
- Kişilerin kendileri,
- Aralarında “defter-beyan kullanımı aracılık ve sorumluluk sözleşmesi” bulunan meslek odaları,
- Elektronik beyanname gönderme aracılık ve sorumluluk sözleşmesi imzalayan meslek mensuplarıdır.
Basit usulde vergi mükellefleri 2021 yılından itibaren yıllık vergi beyannamesi vermekten muaf tutulsalar da bazı durumları vergi dairelerine bildirmelidir. Bu durumlar şu şekilde sıralanmıştır:
- İşe başlama,
- Adres, iş, işletme değişiklikleri,
- İşi bırakma.
Damga Vergisi Beyannamesi
Damga vergisi 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’ndaki ek tabloda belirtilen kâğıtlardan alınan bir vergi türüdür. Vergiyi açığa çıkaran eylem, belirtilen kağıtların imzalanmasıdır ve vergi mükellefi imzayı atan kişidir. Genel olarak sözleşmeler, resmî belgeler, makbuzlar, ticari defterler gibi kâğıtlar damga vergisine tabi olur. İmzalanan kâğıtlar iki tüzel ve/veya gerçek kişinin arasındaki bir durumu belgeliyorsa iki taraf da damga vergisi mükellefi olur. İmzalanan kâğıtlar resmî bir kurumla tüzel veya gerçek kişilik arasındaysa damga vergisi mükellefi sadece sözleşmeyi imzalayan gerçek veya tüzel kişiliktir. Damga vergisi beyannamesi kâğıtların imzalandığı ayı izleyen ayın 26. günü saat 23.59’a kadar teslim edilmelidir. Bu beyanname e-beyanname olarak da verilebilir.

Beyanname Nasıl Hazırlanır?
Beyanname hazırlama süreci titizlikle yürütülmesi ve zamanında tamamlanması gereken bir süreçtir. Beyanname vermekle mükellef olan kişilerin aklında beliren “Beyanname nasıl hazırlanır?” sorusu şu şekilde cevaplanabilir:
- Vergi Beyannamesinin Türünü Belirlemek: Bir vergiye yönelik beyanname hazırlamak isteyen mükellefler öncelikle verginin türüne karar vermelidir. Verginin türü gelir kaynaklarına, faaliyete ve vergi mükellefinin durumuna göre değişiklik gösterir. Kullanılan kodlar, beyannamenin zorunlu unsurları ve eklenmesi gereken birtakım belgeler de verginin türüne bağlı olarak değişir.
- Gereken Belgeleri Tamamlamak ve Hesaplamaları Yapmak: Bir vergi döneminin içindeki gelir giderlerin hesaplanması, muafiyetlerin ve indirimlerin belgelerle belirtilmesi gerekir.
- Beyannameleri Doldurmak: Beyanname yapılan hesaplamalara ve vergi mükellefinin bilgilerine göre eksiksiz doldurulmalıdır.
Gelir İdaresi Başkanlığının (GİB) ücret, kira, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlarına ilişkin gelir vergisi beyannamelerinin önceden hazırlanılarak onaya sunulduğu Hazır Beyan Sistemi üzerinden de beyanname hazırlanabilir. Ancak ticari, zirai kazançlar ve serbest meslek kazançları elde edenler bu sistemden yararlanamaz.
Beyanname hazırlama sürecini verimli ve doğru tamamlamak için mevzuat değişikliklerini takip etmek ve teknik detayları bilmek gerekir. Bu nedenle bu süreç mükellefler için zaman alıcı ve kafa karıştırıcı olabilir. Mali yükümlülükleri yerine getirirken profesyonel destek almak prosedürlerin daha kısa zamanda ve hatasız tamamlanmasını sağlar.
Beyanname Nasıl Verilir?
Verginin türüne göre eksiksiz hazırlanan beyannamelerin verilmesi aşamasında şu noktalara dikkat edilmelidir:
- Tarihler: Beyannamenin teslim edilmesi gereken tarih aralığının öncesinde veya sonrasında beyanname verilmemelidir. Bu nedenle mükellefler yıl içinde güncellenebilecek beyanname verme tarihlerini kontrol etmelidir.
- Beyannameyi Vermek: Vergi beyannameleri vergi dairelerine çevrim içi ve fiziksel olmak üzere iki şekilde verilebilir. Çevrim içi vergi beyanında bulunmak isteyen mükellefler Gelir İdaresi Başkanlığının (GİB) Dijital Vergi Dairesi portalının üzerinden e-beyanname sistemine giriş yapmalıdır. Ardından istenen bilgiler eksiksiz doldurulmalı ve vergi beyannamesi yüklenmelidir. Fiziksel olarak beyanname vermek içinse hazırlanan beyanname ve gerekli diğer belgeler bağlı olunan vergi dairesine teslim edilmelidir.
Dijital Vergi Dairesi Sistemi işlemlerde kolaylık sağlamak amacıyla oluşturulduğundan bu sistemin kullanılması zorunlu değildir. Ancak beyannameler genellikle elektronik uygulamalardan yararlanılarak e-beyanname şeklinde verilir. Farklı vergi türlerine özgü kuralları ve hesaplama yöntemlerini bilmek, beyannameyi zamanında ve eksiksiz teslim etmek titiz bir çalışma gerektirir. Bu nedenle süreci sorunsuz tamamlamak ve olası sorunları hızlıca çözmek için profesyonel desteğe başvurmak gerekebilir. Mükellef, vergi süreçlerinizi sorunsuz yönetmeniz için profesyonellerden oluşan kadrosuyla size bu konuda destek olabilir.
Düzeltme Beyannamesi Nedir?
Vergi mükellefleri hazırladıkları beyannamelerde çeşitli sebeplerle bazı hatalar yapabilir veya beyannamelerini eksik hazırlayabilir. Düzeltme beyannamesi bu hataları ve eksiklikleri gidermek amacıyla hazırlanarak eksik, hatalı beyanname verilmesinden doğacak yaptırımların önüne geçer.
Düzeltme beyannamesi Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesinde açıklanmıştır. Bu durum pişmanlık ve ıslah olarak yer bulur ve üç durumda gündeme gelir:
- Beyannamenin süresinde verilememesi, geç beyan edilmesi,
- Verilen beyannamede eksik veya yanlış tutarın tespit edilmesi ve düzeltilmek istenmesi,
- Vergi matrahının olandan düşük gösterilmesi.
Bu hataların vergi kimlik numarası gibi zorunlu unsurlardan veya vergi oranının yanlış hesaplanmasından kaynaklanması düzeltme beyanı verilmesinin gerekliliğini değiştirmez. Düzeltme beyannamesi verilirken eski ve hatalı beyanname de dosyaya eklenmelidir. Pişmanlıktan yararlanan kişiler vergi beyanname cezası ödemez ancak pişmanlık zammı uygulanmış fiyat üzerinden vergi ödemekle yükümlüdür.
e-Beyanname Nedir?
Vergi mükellefleri beyannamelerini iki şekilde verebilir:
- Fiziki Olarak: Bu yolu tercih eden mükellefler yazılı vergi beyannameleriyle birlikte vergi dairelerine başvurmalıdır.
- Çevrim İçi Olarak: Bu yolu tercih eden mükelleflerse internet sitesinden e-beyanname yükleme yoluyla vergi beyannamesi verebilir.
e-Beyanname vergi mükelleflerinin beyannamelerini vergi dairelerine gitmeden internet üzerinden yüklemelerini sağlayan sistemdir. Bu sisteme erişmek için öncelikle kullanılacak bilgisayarda bazı sistemlerin aktif olması gerekir. Bu sistem sayesinde beyanname sanal olarak hazırlanabilir ve internet sitesi üzerinden yüklenebilir.
Gelir vergisi beyannamesi, kurumlar vergisi beyannamesi, katma değer vergisi beyannamesi, muhtasar beyanname elektronik ortamda verilmesi zorunlu olan beyannamelerdir. Beyanname yüklemek için sisteme Gelir İdaresi Başkanlığının sitesinden veya e-Devlet üzerinden erişilebilir. Gelir İdaresi Başkanlığı altyapısıyla sunulan hizmetlerden biri de Hazır Beyan Sistemi’dir. Bu sistemde ücret, kira, menkul sermaye iradıyla diğer kazançlara ve iratlara dair beyannameler önceden hazırlanarak vergi mükelleflerinin onayına sunulur.
Beyanname Vermeme Cezası Ne Kadardır?
Vergi süreçlerinin eksik veya hatalı yürütülmesi vergide usulsüzlük suçunu oluşturur. Bu suç Vergi Usul Kanunu’nun 352. maddesinde açıklanır. Bazı usulsüzlük suçları ilk derece olarak tanımlanırken bazıları ikinci derece olarak adlandırılır. Bazı suçlarsa özel usulsüzlükler olarak görülür. Beyannameyi zamanında vermemek birinci derece usulsüzlüktür. Bu usulsüzlüklerin ceza oranları beyanname vermeyen mükellefin hukuki kişiliğine göre yıldan yıla değişiklik gösterir. 2025 yılı için beyanname vermeme cezaları şu şekilde belirlenmiştir:
Usulsüzlük yapan kişiler: | Ceza miktarı (2025 için) |
Sermaye şirketleri | ₺1.100 |
Sermaye şirketi dışında kalan birinci sınıf tüccarlar ve serbest meslek erbabı | ₺660 |
İkinci sınıf tüccarlar | ₺330 |
Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar | ₺150 |
Kazancı basit usulde vergiye tabi olanlar | ₺87 |
Gelir vergisinden muaf esnaflar | ₺50 |
Mükellef’le Vergi Süreçlerinizde Artık Yalnız Değilsiniz!
Vergi beyannamesi hazırlama ve verme aşamalarında profesyonel yardım alarak iş yükünüzü azaltabilir, vergi beyanı süreçlerinizi çok daha kolay tamamlayabilirsiniz. Mükellef, Türk vergi sistemi konusunda uzmanlaşmış mali müşavirler tarafından sunulan hizmetlerle vergi beyannamesi hazırlamanıza ve işlemlerinizi ödeme tarihlerini kaçırmadan tamamlamanıza yardımcı olur.
Mali müşavirin muhasebe kayıtlarınızı kontrol ederek hazırladığı taslak beyannameyi inceleyip onaylayarak hızlıca vergi ödeme aşamasına geçebilirsiniz. Sadece vergi süreçlerinde değil sanal ofis, yurt dışında ve yurt içinde şirket kurma gibi konularda da profesyonel ekibimizden destek alabilirsiniz. Siz de hemen kaydolun ve mutlu Mükellef müşterileri arasında yerinizi alın!

Yararlanılan Kaynaklar
https://www.asmmmo.org.tr/userfiles/others/files/muhtasar.pdf
https://gumrukrehberi.gov.tr/sayfa/Bu%20k%C4%B1sma%20sayfan%C4%B1n%20linki%20gelecek
https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/Read/5d392570-442c-4ef4-91c7-1d9522b0f00e
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3065.pdf
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.488.pdf