Defterikebir işletmelerin finansal süreçlerinde kullanılan oldukça işlevsel bir defter. Gelir-gider hesabında kullandığı ve sistematik şekilde tutulduğu için mali yönetimde de hayli etkili. Finansal raporların hazırlanmasında ve denetim işlemlerindeyse önemli görev üstlenir. Peki, defterikebir kimler tarafından ve nerede tutmalı, tasdiki zorunlu mudur? Merak ettiğiniz soruların cevaplarına yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Defteri Kebir Nedir?
Yevmiye defterindeki işlemleri ilgili hesaplara sistemli şekilde dağıtan ve bu hesapları içinde sistematik olarak toplayan muhasebe defteri defterikebirdir. İşletmenin finansal durumunun takibi için önemli olan bu defterin içine yevmiye defterindeki bilgiler yazılır. Ardından hesaplar arasında sınıflandırma yapılır. Defterikebirin mali yönetimi kolaylaştırmakla beraber gerektiğinde kanıt olarak da kullanılabildiğini de söylemek gerekir.
Defterikebir işletmelerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesine yardımcı olur. Şirketler defterikebir sayesinde bütçe planlamalarını ve büyüme stratejilerini etkili şekilde sürdürebilir. Öte yandan kâr ve zarar hesaplamalarını yaparken ve vergi yükümlülüklerini yerine getirirken de kullanılabilir. Ayrıca şirketler kredi alımlarında ve yatırımcılarla yapılan görüşmelerde de bu defterden faydalanabilir.
Defteri Kebir Kimler Tarafından Tutulmalıdır?
Aşağıda sıralanan işletmeler bu defteri tutmakla yükümlüdür:
- Gelirinin yarısından fazlasını kamu görevi niteliğindeki işlere harcayan vakıflar tarafından kurulan ticari işletmeler ile bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği bulunmayan ticari teşekküller,
- Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy, diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler,
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler,
- Kamu yararına çalışan dernekler,
- Tacir (gerçek ve tüzel kişi),
- Anonim şirketler,
- Limited şirketler,
- Şahıs şirketleri,
- Kooperatifler.
Defteri Kebirin Görevleri Nelerdir?
Mali yönetimi kolaylaştıran defterikebirin pek çok görevi vardır. Defter kaydı sayesinde bu görevler kolayca yerine getirilebilir. Her ticari işlemin tarihli ve sıralı şekilde kaydedildiği bu defter işletmenin gelir-gider ve borçlu-alacaklı ilişkilerinin tespitine destek olur. İç ve dış denetimlerin şeffaf şekilde izlenebilir olmasını sağlamasıyla beraber vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde de kullanılır. Buna ek olarak muhasebe kayıtlarının düzenlenmesinde ve mali durumun düzenli takip edilmesinde etkilidir.
Defteri Kebirde Olması Gerekenler
Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ hükmünce defterikebirde bulundurulması gereken bilgiler vardır. Defterikebirde olması zorunlu bilgiler şunlardır:
- Toplu hesaplarda yardımcı nihai hesap isimleri,
- Yevmiye defteri madde sıra numarası,
- Tarih,
- Tutar.
Defteri Kebirde Kaydedilen Bilgiler
Noterlerin ve Ticaret Sicil Müdürlüğünün yapacağı açılış onayları defterin ilk sayfasına yazılır. İşte onay sayfasında geçen bilgiler:
- Defter sahibi gerçek kişiyse o kişinin adı ve soyadı, tüzel kişiyse ünvanı,
- Tacir sermaye şirketine sahipse taahhüt edilen ve ödenen sermeye miktarı,
- Onayı yapan kurumun resmî mührü ve imzası,
- Vergi dairesi ve vergi kimlik numarası,
- Defterin kullanılacağı hesap dönemi,
- Defterin kaç sayfa olduğu,
- Defter sahibinin iletişim bilgileri,
- Onay tarihi ve numarası,
- Şirketin faaliyet konusu,
- Şirketin merkezi,
- MERSİS numarası,
- Defterin türü.
Defteri Kebir Nasıl Tutulur?
Gelirleri, giderleri, borçları, alacakları ve kaydı yapılan faaliyetleri şirketler yürütür. Finansal işlemleri düzenleyecek olan bu defterin tutulması için bazı adımların izlenmesi mümkündür.
İlk olarak herhangi bir ticari işlem yapılırken bu işlemin tarihiyle kaydedilmesi gerekir. Ardından varlıklar, borçlar, gelirler ve giderler sınıflandırılarak hesap planı yapılmalıdır. Büyük deftere kaydedilen her işlem fatura, makbuz ve sözleşme gibi belgelerle desteklenir. Fişin türü ve numarası yazıldıktan sonra yevmiye numarası kısmını doldurmakla devam edilebilir. Son olarak kaydedilen bilgiler aylık ve yıllık şekilde hesaplanabilir.
Tüm bu işlemler e-defter şeklinde de yapılabilir. Gerekli prosedürleri eksiksiz ve hatasız tamamlandıktan sonra süreci hızlandırmak için profesyonel destek almak faydalı olabilir.
Defteri Kebir Düzenleme Kuralları
Defterikebir hazırlanma sürecinde işletmelerin dikkat etmesi gereken bazı kurallar bulunur. Aşağıdaki düzenleme kurallarının uygulanması zorunludur:
- Kayıtlarda kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanılıyorsa bunlar anlamların üzerinde etkisiz olması gerekir.
- İşletmelerde yapılan işlemlerin muhasebe fişi, bordro ve primanota gibi eklerinde yetkili yöneticilerin imzaları ve parafları olması zorunlu görülür.
- Tasdikli defterin yapraklarının sırası bozulmadan korunmalıdır.
- İşlemlerin işin hacmine ve gereğine uygun olmasıyla beraber muhasebenin düzenini bozmayacak bir zamanda kaydedilmesi doğrudur.
- Vergi Usul Kanunu’na göre defterikebir Türkçe tutulması ve Türk para birimi kullanılması önemlidir.
- Defter kayıtları boşluk bırakılmadan ve satır atlanmadan yazılmalıdır.
- Ciltli defterlerde defter sayfalarının ciltten ayrılmadan saklanması şarttır.
Defteri Kebir Örneği
Defterikebir bilanço ve gelir tablosu gibi muhasebe raporlarının hazırlanmasında kullanılabilir. İşte şirketin iç ve dış denetimini kolaylaştıran defterikebir örneği: kebir hesap numarası, tarih aralığı, tarih, fiş türü, fiş no, yevmiye numarası, borç, alacak, genel toplam.
Defteri Kebir ile Yevmiye Defterinin Farkı
Defterikebir ile yevmiye defterinin bazı farkları mevcut. Bu farklar şunlardır:
- Defterikebirde toplu hesaplara ait ayrıntılar vardır. Yevmiye defterindeyse borçlu ve alacaklı hesap bilgileri yer alır.
- Her işlem tarih sırasıyla yevmiye defterine yazılırken bu işlemlerin toplam bakiyesinin takibiyse defterikebirden yapılır.
- Yevmiye defteri işlem bazında ayrıntı verirken defterikebir genel hesap bilgilerini içerir.
- Yevmiye defterinde her kaydın dayandığı belgelerin türü, tarihleri ve sayıları yazılır. Defterikebirdeyse böyle bir detay yoktur.
- Yevmiye defterinde günlük muhasebe kayıtları tutulurken defterikebirde yevmiye defterinden aktarılan ve işlem gruplarına göre düzenlenen daha kapsamlı bilgiler bulunur.
Defteri Kebirin Tasdiki Zorunlu mu?
Türk Ticaret Kanunu uyarınca ilk açılış için defterikebirin tasdiki gerekir. 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren e-defter uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilen mükellefler, belirli şartları karşılıyorsa yevmiye ve kebir defterlerine noter ya da Ticaret Sicili Müdürlüğü tarafından açılış ve kapanış onayı yapılması söz konusu değildir. Mükelleflerin bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olması ve ihtiyari bilanço esasına göre defter tutmayı tercih etmesi bu şartlar arasında yer alır.
Fiziki ortamda tutulan defterikebirin açılış onayıysa kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlamadan önce yapılabilir. Defterikebir her hesap dönemi için açılış onayı yapılması gereken muhasebe defterleri arasındadır. Dolayısıyla mükelleflerin ilk açılıştan sonraki dönemlerde defterin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar bu defteri notere tasdik ettirmesi gerekir.
Açılış onaylarının direkt olarak noter tarafından yapıldığı hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesinin aslını ibraz etme amacıyla saklamalıdır. Bu sebeple mükellefin defterikebire ticaret sicili tasdiknamesini de yaptırmış olması gerekir.
Defteri Kebir Kapanış Tasdiki Zorunlu mu?
Kapanış onayına tabi defterler arasında defterikebir yoktur. Kapanış tasdiki zorunlu olan defterler yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteridir. Yevmiye defterinin izleyen hesap döneminin altıncı ayında onaylanması gerekir. Yönetim kurulu karar defteriyse izleyen hesap döneminin birinci ayının sonunda tasdik edilebilir.
Mali Kayıtlarınızı Mükellef ile Kolayca Yönetin!
Mükellef olarak şirket kuruluşundan yönetim sürecine kadar her aşamada size destek sağlıyoruz. Paylaştığınız tüm bilgileri güçlü şifreleme yöntemlerimizle koruyarak güvenli hizmet sunuyoruz. Üstelik işlemlerinizi fiziksel bir sınırlama olmadan tek bir panel üzerinden tamamlamanızı sağlıyoruz.
Siz de işletmeniz için gerekli prosedürleri hızlıca halletmek ve süreci etkili yönetmek istiyorsanız hemen Mükellef’e kayıt olabilirsiniz. Online muhasebe programımızdan yararlanabilir, cari hesap ve banka hareketlerinizin otomatik olarak eşlemesiyle birlikte tüm işlemlerinizi kolayca takip edebilirsiniz.
Yararlanılan Kaynaklar
- https://mukellef.co/blog/muhasebe-defter-turleri
- https://www.mevzuat.gov.tr/File/GeneratePdf?mevzuatNo=16859&mevzuatTur=Teblig&mevzuatTertip=5
- https://www.siviltoplum.gov.tr/kurumlar/siviltoplum.gov.tr/derbis-kullanici-kilavuzu/TASDIK-DEFTERI-ISLEMLERI.pdf
- https://www.edefter.gov.tr/sss.html
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146158
- https://ankara.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/anlasmali-matbaalarin-dikkatine#:~:text=2-%202025%20yılında%20yapılacak%20anlaşmalar,Birmilyonsekizyüzonyedibindokuzyüzonüç%20Türk%20Lirası)’dir
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/10/20191019-4.htm
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16859&MevzuatTertip=5&MevzuatTur=9
- https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/Read/f4b97004-e136-4fce-9620-1bd1760fb26d
