Hizmet İhracatı Nedir? Faturası Nasıl Kesilir?

İhracattan söz edildiğinde akla ilk gelen ürün ihracatı olsa da hizmetler de ihraç edilebilen unsurlar arasındadır. Küresel ticarette yükselen bir trend olan hizmet ticareti; internetin yaygınlaşması, bulut tabanlı iletişimin gelişmesi ve hizmet ekonomisinin büyümesiyle birlikte önemli bir pazar hâline geldi. Hizmet ihracatını doğru şekilde anlayabilmek için şartlarına ve hizmet ihracatı yapanlar için sağlanan devlet teşviklerine yakından bakmak gerekir.

Hizmet İhracatı Nedir?

Hizmet ihracatı, en açık tanımıyla ticari değeri bulunan her türlü hizmetin yurt dışına satılmasıdır. Örneğin mimarlık, yazılım, tasarım, mühendislik veya çevirmenlik gibi işlerin yurt dışındaki şirketler için yapılması hizmet ihracatı olarak adlandırılır.

Bir hizmetin hizmet ticareti olarak değerlendirilebilmesi yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de yapılan hizmetin müşterinin yurt dışındaki iş, işlem veya faaliyetleriyle ilgili olmasına, Türkiye’deki faaliyetleriyle ilgisinin bulunmamasına bağlıdır. Hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapıldığı, söz konusu müşteri adına düzenlenen fatura veya benzeri belgeler üzerinden anlaşılır.

Hizmet İhracatı Şartları Nelerdir?

Hizmet ihracatı, Katma Değer Vergisi Kanunu’nda birtakım şartlara bağlanmıştır. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre bir hizmetin hizmet ihracatı olarak değerlendirilmesi için gerekli olan şartlar şunlardır: 

• Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.
• Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.
• Fatura veya benzeri nitelikteki belge yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir.
• Fason hizmetlerin serbest bölgedeki müşterilere yapılmış sayılması için fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalı veya fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır.

Hizmet İhracatı Nasıl Yapılır?

Hizmet ihracatı, herhangi bir ülkeye bağlı kişilerin başka ülkelerde bulunan kişi veya kuruluşlar için sağlamış olduğu hizmettir. Örneğin Türkiye’de bulunan bir reklam ajansının yurt dışındaki bir kuruluş için tasarım hizmeti vermesi ya da Türkiye’de bulunan bir yazılımcının yurt dışındaki bir marka için bir mobil uygulama yapması hizmet ticaretine örnek olarak gösterilebilir. Hizmet ihracatını gerçekleştiren bir gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir.

Hizmet ihracatının nasıl yapılacağına yönelik adımlar şunlardır:

• Hizmetin Belirlenmesi: Hizmet ihracatı yapılacak sektörün belirlenmesi gerekir. Bu adımda yurt dışı pazarları araştırılmalı, hangi hizmet türlerine talep olduğu belirlenmelidir.
• Müşterinin Bulunması ve Sözleşme İmzalanması: Uluslararası fuarlar, B2B platformlar ve benzeri yollarla hizmetin sunulacağı müşteriye ulaşılır. Müşteriyle hizmet koşulları, ücretler, teslim süresi, sorumluluklar, ödeme şekli konularında uzlaşıya varılıp sözleşme imzalanır. Bu aşamadaki önemli noktalardan biri sözleşmenin her iki ülkenin yasalarına da uygun olmasıdır. Bu aşamada gerekirse hukuki danışmanlık alınması gerekir.
• Hizmetin İfa Edilmesi: Sözleşmeye uygun şekilde hizmet sunumu gerçekleşir. Hizmet sunumuna dair belgelerin, kanıtların saklanması son derece önemlidir. Hukuki sorunlarda veya vergi iadesi gibi durumlarda bu belgelere ihtiyaç duyulabilir.
• Vergilendirme ve Muhasebe Kaydı: Eğer varsa hizmet ihracından doğan vergi iadesi için talepte bulunulur. Hizmet ihracatından doğan gelir ilgili mevzuata uygun biçimde muhasebeleştirilir. 

Hizmet İhracatı Yapan Sektörler

Hizmet ihracatı yapan sektörlerden bazıları şunlardır:

• Bakım ve onarım hizmetleri,
• Danışmanlık, müşavirlik ve destek hizmetleri,
• Eğitim hizmetleri,
• Filmcilik, eğlence ve diğer kültür hizmetleri,
• Finans, sigorta ve diğer mali hizmetler,
• İnşaat, taahhüt ve diğer müteahhitlik hizmetleri,
• Liman işletmeciliği hizmetleri,
• Mimari, mühendislik, bilimsel ve diğer teknik hizmetler,
• Sağlık hizmetleri,
• Seyahat acenteliği hizmetleri,
• Teknik müşavirlik ve kontrolörlük hizmetleri,
• Telekomünikasyon hizmetleri,
• Turizm ve konaklama hizmetleri,
• Yazılım ve bilişim hizmetleri,
• Yer hizmetleri,
• Yolcu taşımacılığı hizmetleri,
• Yük taşımacılığı ve lojistik hizmetleri.

Hizmet İhracatçıları Birliğinin açıkladığı rapora göre;

• Hizmet ihracatı 2023 yılını bir önceki yıla göre %12,29’luk bir artış göstererek 99,88 milyar dolarla kapatmıştır.
• Turizm ve taşımacılık sektörleri toplam hizmet ihracatının yaklaşık %82,73’lük kısmını oluşturmuştur.
• 3,5 milyar dolar ihracat yapan yazılım ve bilişim hizmetleri sektörü, bir önceki yıla oranla %33’lük bir artış göstermiştir.
• Yüksek artış gösteren sektörlerden bir diğeri de %35’lik artışla 4,8 milyar dolara ulaşan diğer iş hizmetleri sektörü olmuştur.

Hizmet İhracatı Teşvikleri Nelerdir?

Bazı sektörlerde döviz kazandırıcı hizmet ihracatını destekleyecek teşvikler, devlet destekleri verilmektedir. Farklı sektörlere sağlanacak olan hizmet ihracatı teşvikleri, “Hizmet İhracatının Tanımlanması, Sınıflandırılması ve Desteklenmesi Hakkında Karar” ile belirtilmiştir. Hem teşvik türü hem teşvik miktarı sektörden sektöre değişiklik gösterir.

Hizmet ihracatında devlet teşvikleri eğitim, fuarcılık, gayrimenkul, kültürel ve yaratıcı endüstri, lojistik ve taşımacılık, sağlık ve spor turizmi, yönetim danışmanlığı, yeşil hizmetler ve diğer sektörlerde verilen hizmetleri kapsar.

Farklı sektörlere yönelik olarak verilen devlet teşviklerinden bazıları şunlardır:

• Tescil ve koruma desteği,
• Pazara giriş belgeleri desteği,
• Birim desteği,
• Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği,
• Yurt dışı etkinlik katılım desteği,
• Millî katılım tanıtım desteği,
• Sektörel alım heyeti ve sektörel ticari heyeti programları desteği,
• Sanal fuar organizasyon desteği,
• Veri tabanı üyelik desteği,
• Yarışma ve etkinlik desteği,
• Uluslararası öğrenci ofisleri kapasite geliştirme desteği,
• HİSER (Hizmet Sektörü Rekabet Gücünün Artırılması) projesi desteği,
• Ürün yerleştirme desteği,
• Akademisyen istihdam desteği,
• Tescil ve koruma desteği,
• Yurt içi etkinlik katılım desteği,
• Yurt içi eğitim ve tanıtım desteği.

Devlet tarafından bazı sektörel teşvikler de sunulur. Örneğin sağlık ve spor turizmi hizmetlerine yönelik olarak komplikasyon ve seyahat sigortası desteğinden veya hasta yol desteğinden yararlanmak mümkündür. Ayrıca bilişim ve yazılım gibi alanlarda bilgisayar oyunu ve mobil uygulama pazara giriş ve pazarlama desteği veya film endüstrisi için film platosu ve stüdyosu kullanım gideri desteği ile film reklam desteği gibi teşvik türlerinden de yararlanılabilir.

Hizmet İhracatı İstisnası Nedir?

Hizmet ihracatı istisnalar kanunca belirtilmiştir. Katma Değer Vergisi Kanunu’nu 11. maddesine göre mal ve hizmet ihracatında vergiden müstesna olan durumlar vardır. İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışında bulunan müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgede bulunan müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak koşuluyla roaming anlaşmaları kapsamında yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri KDV’den muaftır.

Türkiye’deki bir konaklama firmasının yurt dışı merkezli bir acente aracılığıyla Türkiye’ye gönderdiği turist kafilesine yeme içme hizmeti sunan bir işletme bu hizmet için 100.000 TL aldıysa ve bu tutarın 20.000 TL’lik kısmı bu hizmetlerin sunulabilmesi amacıyla harcandıysa yalnızca bu 20.000 TL’lik kısım için KDV ödemesi yapılır, 80.000 TL’lik kısım KDV istisnası kapsamında değerlendirilir. 

Hizmet ihracatının sağladığı bir diğer fayda da bazı sektörlerde hizmet ihracatçılarına hususi damgalı pasaport uygulamasının yürütülmesidir. Belirli sektörlerde faaliyet gösteren firma yöneticileri yeşil pasaport olarak isimlendirilen hususi damgalı pasaport kullanabilmektedir.

Hizmet İhracatçılarına Yeşil Pasaport Hakkı

Hizmet İhracatçıları Birliğine üye olan ve son 3 takvim yılı itibarıyla yıllık ortalama ihracatı 500 bin doların üzerinde olan hizmet ihracatçıları yeşil pasaport almaya hak kazanır. Hizmet ihracatçılarının yıllık ortalama ihracat ve toplam ihracat rakamları göz önünde bulundurularak alabilecekleri yeşil pasaport sayıları şu şekilde belirtilmiştir:

Hizmet İhracatı Faturası Nasıl Kesilir?

e-Fatura kullanıcısı olan hizmet ihracatçıları hizmet ihracatı faturalarını e-arşiv fatura olarak düzenlemelidir. Serbest bölgede bulunan e-fatura kullanıcılarıysa e-fatura kesmelidir. Bu işlemde dikkat edilmesi gereken nokta fatura oluşturma işlemi sırasında ihracat e-faturası değil, temel/ticari fatura seçimi yapılmasıdır. Fatura tipiyse “istisna” olarak seçilmelidir.

Hizmet ihracatı faturası düzenlerken dikkat edilmesi gereken diğer önemli noktalar şunlardır:

• Müşteri Vergi Kimlik Numarası (VKN) 11 tane 2 şeklinde girilmelidir (22222222222),
• Müşteri bilgileri alanında adres bilgilerine yer verilmelidir,
• KDV oranı sıfır olarak belirlenmelidir,
• Hizmet ihracatı muafiyet kodu olarak 302 seçilmelidir.

Hizmet ihracatı faturası kesme işlemleri Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı e-Arşiv Portal üzerinden veya özel e-Fatura entegratörleri aracılığıyla yapılabilir.

Hizmet İhracatı Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Hizmet ihracatının muhasebeleştirilmesinde takip edilmesi gereken adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Elde edilen gelirin tanınması ve kaydedilmesi için Vergi Usul Kanunu’nun 229-231 maddeleri uyarınca fatura düzenlenmesi gerekir.
• Vergi Usul Kanunu’na göre dövizli işlemlerin Türk lirasına çevrilmesi gerekir. Bu nedenle dövizle yapılan işlemler Türk lirası cinsine çevrilir. İşlem, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası efektif satış kuru baz alınarak yapılır. 
• KDVK madde 11 ve 12’ye göre KDV istisnası uygulanır.
• Hizmet ihracatından doğan KDV istisnası nedeniyle iade talebinde bulunmak gerekebilir. 

Hizmet İhracatında Mükellef’in Marka Odaklı Çözümleriyle Tanışın!

Mükellef olarak marka odaklı stratejilerimizle dünyaya açılmanızı ve sınırları ortadan kaldırmanızı sağlıyoruz. Hizmet ihracatıyla küresel etkinliğinizi güçlendirmek istiyorsanız şirketinizi Mükellef ile yöneterek sürecinizi kolaylaştırabilirsiniz. Dilediğiniz yerden online olarak şirketinizi yönetmek ve finansal süreçlerinizi tek bir panelden takip edebilmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Hizmet ihracatı hakkında sıkça sorulan sorulara buradan ulaşabilirsiniz.