30.000 TL Üzeri Ödemelerde Banka Zorunluluğu

Dijitalleşmenin etkisiyle finansal işlemlerde ve vergi düzenlemelerinde önemli dönüşümler yaşanmıştır. Bu dönüşüm, işlemlerin daha hızlı ve güvenilir gerçekleştirilmesini sağlarken aynı zamanda vergi otoritelerinin denetim kapasitesini de artırmıştır. Hem bireylerin hem işletmelerin vergi sistemine uyumunu ve mali şeffaflığı artırmak amacıyla çeşitli düzenlemelerle bu süreç desteklenmiştir. İçeriğimizde ₺30.000’nı aşan ödemelerin finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunluluğu hakkındaki ayrıntıları bulabilirsiniz.

İçindekiler

Mükellef Olmayanların ₺30.000’nı Aşan Ödemelerini Finans Kurumları Aracılığıyla Yapmaları Zorunluluğu

18 Ekim 2024 tarihli Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in (Sıra No: 572) yayımlanmasıyla birlikte tevsik zorunluluğu kapsamında olanların (mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemler hariç olmak üzere) ₺7.000’nı aşan tutardaki her türlü tahsilatlarını ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları, bu tahsilatları ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunlu tutulmuştu.

30 Kasım 2024 tarihli Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in (Sıra No: 575) yayımlanmasıyla tahsilatlarda ve ödemelerde tevsik sınırı ₺7.000’ndan ₺30.000’na yükseltilmiştir. Bu düzenlemeyle kayıt dışı ekonominin azaltılması, şeffaflığın artırılması ve vergi denetiminin kolaylaştırılması amaçlanmıştır. Tebliğdeki değişiklikler özellikle küçük işletmeler, serbest meslek sahipleri ve bireysel kullanıcılar için yeni uyum süreçlerini beraberinde getirmiştir.

Düzenlemeyle en az bir tarafı mükellef olan kişiler veya kurumlar arasındaki ₺30.000’nı aşan tüm ödemelerin banka havalesi, EFT, kredi kartı veya benzeri elektronik ödeme yöntemleriyle gerçekleştirilmesi zorunlu tutulmuştur. Mükellef olmayanların kendi aralarında yapacakları işlemlerin tutarı ₺30.000’nı aşsa bile tevsik zorunluluğu kapsamı dışındadır. Ancak mükellef olmayanlar tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan yapacakları alımlarına ilişkin ₺30.000’nı aşan tahsilatları ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmalıdır.

Örneğin memur olarak çalışan biri evinde kullanmak üzere beyaz eşya perakende ticareti yapan bir şirketten ₺35.000 tutarında beyaz eşya satın almış olsun. Söz konusu tutar ₺30.000 haddini aştığından bu işleme ait tahsilatın ve ödemenin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekir. Tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda her iki tarafa ayrı ayrı ceza uygulanır.

Gayrimenkul alım satımı, yüksek tutarlı ticari işlemler veya ikinci el araç satışları gibi işlemlerde de düzenlemedeki yeni kurallar geçerli hâle gelmiştir. ₺30.000’nın üzerindeki ödemelerin bankalar veya finansal kurumlar aracılığıyla yapılması kuralına uymayan ve belgelendirilmeyen işlemler, vergi denetimi kapsamında değerlendirmeye alınır ve belirli cezai yaptırımları beraberinde getirebilir.

Banka hesapları üzerinden yapılan ödemeler, vergi müfettişlerinin denetimleri daha şeffaf ve kolay yürütmesini sağlar. Tevsik zorunluluğuna uymayan mükellefler için geçmişe dönük vergi tarhiyatları yapılabilir. Söz konusu işlemlerin tevsik edilmemesi durumunda vergi dairesi tarafından geriye dönük vergi ve ceza uygulanabilir. Bu tür cezalar genellikle ödeme belgelerinin sağlanmaması ve yasal zorunlulukların yerine getirilmemesi durumunda ortaya çıkar.

Tahsilatlarda ve Ödemelerde Tevsik Zorunluluğu Nedir?

Tevsik zorunluluğu ₺30.000’nın üzerindeki tahsilatların ve ödemelerin nakit yerine resmî finansal aracı kurumlar üzerinden yapılması ve bu işlemlerin belgelenerek ispat edilmesi zorunluluğunu ifade eder.

Tevsik zorunluluğu vergi kayıplarını azaltarak kamu gelirlerini artırmayı amaçlayan bir uygulamadır. Vergi Usul Kanunu çerçevesinde uygulanan bu zorunluluk, finansal düzeni artırarak kayıt dışı ekonominin kontrol altına alınmasına katkıda bulunur. Vergi kaçakçılığını önlemek, ticari faaliyetlerin şeffaflığını sağlamak ve mali denetimi güçlendirmek için uygulanan etkili bir düzenlemedir.

Tevsik zorunluluğu işlemlerin bedelinin banka havalesi/EFT, banka üzerinden çek, kredi kartı/banka kartı ve posta çeki gibi resmî kanallar aracılığıyla ödenmesini gerektirir. Örneğin bir işletmenin ₺50.000 değerindeki bir mal alımı kapsamındaki ödemesini nakit yapması tevsik zorunluluğuna uyulmadığını gösterir.

Noter işlemleri aracılığıyla yapılan satışlar da elektronik ödeme şartına tabidir. Örneğin ikinci el araç alım satımında noter onayı alınırken ödeme şeklinin banka üzerinden gerçekleştiğine dair dekontun ibraz edilmesi gerekir.

Aynı gün içinde aynı kişiyle veya kurumla yapılan işlemlerin toplam tutarının ₺30.000’nı aşması durumunda işlemlerin her biri belirlenen haddin altında kalsa bile aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilatların ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.

Tahsilatların ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayanlara her bir işlem için anılan maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u oranında özel usulsüzlük cezası kesilir.

tahsilatlarda ve ödemelerde tevsik zorunluluğu

Yabancı Uyruklu Müşterilerle Yapılan İşlemler

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların (mükellef olmayanlar hariç olmak üzere) yabancılar ve/veya Türkiye mukimi olmayan gerçek kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilatların ve ödemelerin, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmaz. Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların bu kişilerle yapacakları işlemlere ilişkin tahsilatlarında ve ödemelerinde pasaport numaraları fatura üzerinde bulunmalıdır.

Örneğin bir otel işletmesi yabancı uyruklu bir müşteriden ₺40.000 konaklama ücretini nakit tahsil edebilir. Faturada müşterinin pasaport numarası belirtildiğinde bu işlem tevsik zorunluluğundan muaf olur ve işlem ücretinin bankaya yatırılma zorunluluğu yoktur.

Pasaportların bir suretinin faturanın ekine konulması gerekliliği kaldırılmış, tahsil edilen tutarların tahsilatı takip eden ilk iş gününün sonuna kadar aracı finansal kurumlara yatırılması zorunluluğu da ortadan kalkmıştır.

Banka Hesabı Olmayan Nasıl Ödeme Yapacak?

Banka hesabı olmayan kişilerin ₺30.000’nı aşan ödemeleri söz konusu olduğunda PTT şubeleri, banka şubeleri veya nakit kabul eden ATM’ler kullanılarak ödeme yapılabilir. Kişi yeni banka hesabı açmak isterse kimliğiyle birlikte herhangi bir banka şubesine başvurabilir. Banka hesabı açmak istemeyen kişiler için PTT aracılığıyla ödeme yapma veya online ödeme sistemlerini kullanma seçenekleri uygun olabilir.

Banka şubesine giderek satıcının banka hesabına doğrudan para gönderilebilir. Bu durumda banka tarafından verilen dekont tevsik zorunluluğunu karşılar. Alternatif olarak bazı finansal teknoloji şirketleri aracılığıyla da ödemeler gerçekleştirilebilir. Dijital cüzdanlar ve mobil ödeme platformları finansal kurallar çerçevesinde geçerli sayılır ve banka hesabı olmayan kişiler için çözüm sunar. Alternatif ödeme yöntemleri özellikle banka hesabı açmak istemeyen veya bankacılık sistemine erişimi kısıtlı kişiler için kolaylık sağlar.

Tevsik zorunluluğu kapsamındaki ödemelerin tahsilatı yapanın hesabına, bizzat aracı finansal kurumların şubelerine gidilmek ve işleme ait açıklamalara yer vermek suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılır. Herhangi bir ödeme yöntemi seçmeden önce yöntemin güvenilirliğinin ve geçerliliğinin kontrol edilmesinde de yarar vardır. Özellikle çevrim içi ödeme sistemlerini kullanırken dolandırıcılık risklerine karşı dikkatli olunmalı, yalnızca resmî ve lisanslı platformlar tercih edilmelidir.

Tevsik Zorunluluğu Kapsamında Olanlar Kimlerdir?

Tevsik zorunluluğu belirli tutarın üzerindeki ödemelerin belgelenmesini ve kayıt altına alınmasını gerektirir. ₺30.000’nı aşan ticari, zirai ve mesleki faaliyetler kapsamında yapılan tahsilat ve ödemeler tevsik zorunluluğuna tabidir.

Vergi Usul Kanunu’na göre tevsik zorunluluğu kapsamında olanlar şu şekildedir:

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
Serbest meslek erbabı,
Kazançları basit usulde tespit edilenler,
Defter tutan çiftçiler,
Vergiden muaf esnaflar,
Mükellef olmayanlar (nihai tüketiciler dâhil).

Ayrıca tevsik zorunluluğu kapsamında olanlardan araç kiralama faaliyetiyle uğraşanların verdiği motorlu kara taşıtı ve aracı kiralama hizmetlerine ilişkin tahsilatların ve ödemelerin belirtilen hadle sınırlı kalınmaksızın aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunludur.

Tevsik zorunluluğu çerçevesinde belirlenen sınırın üzerindeki tahsilatların ve ödemelerin banka havalesi, EFT, kredi kartı veya diğer finansal kuruluşlar aracılığıyla belgelenmesi zorunludur. Örneğin bir avukat ya da doktor, danışmanlık hizmeti karşılığında aldığı ücreti faturayla veya serbest meslek makbuzuyla belgelendirmek zorundadır.

Düzenlemeye aykırı hareket eden mükellefler vergi incelemesine tabi tutulabilir ve usulsüzlük cezalarıyla karşılaşabilir. Belgelendirilmeyen işlemler kayıt dışı ekonomi kapsamında değerlendirilerek eksik beyan nedeniyle cezai yaptırımlara konu olabilir. Bu nedenle mükelleflerin ilgili düzenlemelere tam uyum sağlaması beklenir.

Kapsamda Olmayan Tahsilatlar ve Ödemeler Nelerdir?

Bazı tahsilatlar ve ödemeler Vergi Usul Kanunu (VUK) kapsamında belirlenen tevsik zorunluluğunun dışında tutulmuştur. Bu işlemler genellikle ticari faaliyet niteliği taşımayan veya belirli kurumlar tarafından yürütülen tahsilat ve ödeme işlemlerini kapsar.

459 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 4.2. maddesine göre finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunlu olmayan tahsilatlar ve ödemeler şunlardır:

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda yer alan merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleriyle bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilatlar ve ödemeler,
Sermaye Piyasası Kanunu’nda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilatlar ve ödemeler,
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar’da tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilatlar ve ödemeler,
Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilatlar ve ödemeler,
Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilatlar ve ödemeler,
5018 sayılı Kanun’da yer alan merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyelerle bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseselerle döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilatlar ve ödemeler,
Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde yer alan Kıymetli Madenler Piyasasında işlem yapma yetkisi verilenlerin faaliyet konuları kapsamında yapacakları işlemlere ilişkin tahsilatlar ve ödemeler,
Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre kurulan toptancı hallerinde faaliyet gösteren tüccar, üretici, üretici örgütleri ve komisyonculara yapılan sebze ve meyve, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ve su ürünleri, bal ve yumurta gibi diğer gıda maddeleri, kesme çiçek ve süs bitkileri satışları ile söz konusu yerler dışında yapılmakla birlikte anılan Kanun’un 4. maddesi kapsamında bildirime tabi tutulmuş satışlara ilişkin tahsilatlar ve ödemeler,
Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilere ait ürünlerin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu kapsamında kurulan ticaret borsalarına mezkur Kanun’un 46. maddesinde belirtilen süreler dâhilinde tescil ettirilerek gerçekleşen satışlarına ilişkin tahsilatlar ve ödemeler.

Mükellef’le Vergi Uyum Sürecinizi Hızlandırın

₺30.000’nın üzerindeki ödemelerde banka zorunluluğu ve tevsik mekanizması gibi vergi düzenlemeleri bazı karmaşık muhasebesel süreçleri beraberinde getirir. Mükellef olarak şirket kuruluşundan yönetimine kadar tüm süreçlerde size rehberlik ederek karmaşık işlemlerin kolayca yürütülmesini sağlıyoruz. Vergi mevzuatına uygun hareket etmenize yardımcı olurken işletmenizin finansal süreçlerini daha şeffaf ve düzenli bir yapıya kavuşturuyoruz. Yasal yükümlülüklerinizi daha kolay takip etmek ve yönetmek için şimdi üye olun, sizi arayalım.