Tarım sektörü girişimciler için pek çok fırsat barındıran dinamik bir alandır. Sektörde uzun vadeli başarı elde etmek içinse doğru planlama yapmak ve yasal süreçlere uyum sağlayarak ilerlemek gerekir. Tarım şirketi kurarken doğru şirket türünün seçilmesi, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanması ve yasal izinlerin alınması kritik adımlardır. Bu rehberde tarım şirketi kurarken göz önünde bulundurmanız gereken şirket türü seçimi, gerekli belgeler, izinler, maliyetler ve devlet teşvikleri gibi konuları detaylıca ele alıyoruz.
Tarım Şirketi Kurmak için Hangi Şirket Türü Seçilmeli?
Tarım sektöründe faaliyet göstermek isteyen girişimciler şahıs şirketi, limited şirket veya anonim şirket kurmayı tercih edebilir. Şirketin türü; sermaye yapısı, ortaklık durumu ve şirketin sunduğu vergi avantajları gibi faktörlere bağlı olarak belirlenebilir. İşletmenin büyüklüğü, yönetim yapısı ve uzun vadeli stratejiler de seçilecek şirket türünü etkileyen unsurlardandır.
Şahıs şirketi bireysel girişimcilere düşük maliyetli ve hızlı bir kuruluş süreci imkânı sunar. Kurumsal imajı ve uzun vadeli avantajları göz önüne alındığındaysa hem bireysel hem ortaklı yapılarda genellikle limited şirket tercih edilir. Limited şirketler ortakların sermaye paylarıyla sınırlı sorumluluk taşıdığı ve en az bir, en fazla elli ortakla kurulabilen şirketlerdir. Tarım sektöründe küçük ve orta ölçekli bir işletme kurmayı planlayanlar için hem esneklik hem sorumlulukların sınırlı olması açısından uygun bir seçenektir. Limited şirketlerin kuruluş maliyeti anonim şirkete kıyasla daha düşüktür ve yönetim yapısı daha sade olduğundan tarım gibi dinamik bir sektörde hızlı karar alma avantajı sağlar. Bu nedenle tarım şirketi kurmayı düşünen girişimciler için limited şirket türü genellikle daha pratik ve uygun bir çözüm olarak öne çıkar.
Daha büyük ölçekli tarımsal yatırımlar içinse anonim şirket seçeneği öne çıkar. Kuruluş ve yönetim süreçleri daha karmaşık olan bu şirketlerde hisse senedi ihracı mümkündür ve ortak sayısı sınırsız olabilir. Ancak anonim şirket türü karmaşık yapısıyla ve yüksek kuruluş maliyetleriyle tarım sektöründe başlangıç aşamasında olan girişimciler için uygun olmayabilir.
Tarım Şirketi Kurmak için Gerekli Belgeler
Şirket kuruluşu sürecinde hazırlanması gereken belgeler seçilen şirket türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bununla beraber tarım şirketi kurmak için genellikle şu belgeler talep edilir:
- Şirket Kuruluş Sözleşmesi: Şirketin ünvanı, faaliyet alanı, ortakları ve sermaye dağılımı gibi bilgileri içeren noter onaylı ana sözleşmenin hazırlanması gerekir.
- Vergi Levhası: Şirketin faaliyet gösterebilmesi için vergi dairesinden alınması gereken resmî belgedir.
- Ticaret Sicil Kaydı: Şirketin resmen kurulabilmesi için ticaret sicili müdürlüğüne başvurularak tescil işlemi tamamlanmalıdır.
- Oda Kayıt Belgesi: Tarımsal faaliyetin niteliğine göre bağlı olunan ticaret ve sanayi odasına veya ziraat odasına kayıt yapılmalıdır.
- İmza Sirküleri: Şirketin yetkililerinin kim veya kimler olduğunu, bu kişilerin hangi yetkileri taşıdığını gösteren noter onaylı belgedir.
- Faaliyet Belgesi: Şirketin belirlenen faaliyet alanında çalıştığını resmî olarak gösteren belgedir. Ticaret sicil müdürlüğü, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı il/ilçe müdürlükleri veya ziraat odaları gibi ilgili resmî kurumlardan temin edilir.
- Tapu veya Kira Kontratı: Şirketin faaliyet göstereceği yerin mülkiyet durumunu gösteren tapu belgesi veya kira sözleşmesi gereklidir.
Tarım Şirketi Kurmak için Gerekli İzinler
Bir şirketin tarım sektöründe yasal olarak faaliyet gösterebilmesi için belirli izinler alınmalıdır. Gerekli izinler şirketin faaliyet alanına ve işletmenin büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Hem genel şirket kuruluşu süreçlerini hem tarım sektörüne özgü düzenlemeleri kapsayan bu izinler şunlardır:
- Tarımsal Faaliyet İzni: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından verilen, tarım faaliyetlerinin yasal çerçevede yürütülebileceğini gösteren belgedir.
- Gıda Üretim ve Satış İzni: Şirket tarım ürünlerini işleyerek gıda üretimi veya satışı yapacaksa Türk Gıda Kodeksi standartlarına uygun üretim yapıldığını belgelemek için T.C. Tarım ve Orman Bakanlığından izin alınmalıdır.
- İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı: Şirketin faaliyet göstereceği yerin bulunduğu belediyeden alınması gereken, işletmenin çalışmaya uygun olduğunu belgeleyen ruhsattır.
- Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu: Büyük ölçekli tarım projeleri veya çevresel etkisi olabilecek faaliyetler için T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verilen ÇED raporu gerekebilir.
- Su Kullanım İzni: Tarımsal sulama için yer altı veya yüzey sularından faydalanılacaksa Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden (DSİ) ya da ilgili yerel su idarelerinden alınması gereken belgedir.
- Tohumculuk, Gübre ve Zirai İlaç Satış İzinleri: Şirket tohum, gübre veya tarım ilaçları satışı yapacaksa T.C. Tarım ve Orman Bakanlığının ilgili birimlerinden gerekli izinler alınmalıdır.
- SGK ve İşçi Bildirimleri: Şirketin işçi çalıştıracak olması durumunda Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) kayıt yapılmalı ve çalışanlarla ilgili gerekli bildirimlerde bulunulmalıdır.
Tarım Şirketi Kuruluş Maliyeti
Tarım şirketi kurma maliyeti seçilen şirket türüne, faaliyet alanına, işletme büyüklüğüne ve gerekli izinlere bağlı olarak farklılık gösterir. Öncelikle noter, ticaret odası kaydı ve vergi dairesi işlemleri için ödenmesi gereken tutarlar şirketin türüne göre değişir. Limited veya anonim şirket kuruluşu için sermaye gerekliliği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bunların yanı sıra bazı tarımsal faaliyetler için zorunlu olan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu ve diğer izinler için de ek ücretlerin ödenmesi gerekebilir. Devlet teşvikleri ve hibe programları bu maliyetlerin azalmasını sağlayabildiğinden girişimcilerin güncel destek programlarını takip etmesi önemlidir.
Tarım sektöründe faaliyet gösterecek limited ve anonim şirketlerin kuruluş maliyetleri mevcut yasal düzenlemeler kapsamında değişiklik gösterir. 2025 yılında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre limited şirketler için öngörülen asgari esas sermaye tutarı ₺50.000, anonim şirketler içinse ₺250.000’dır. Limited şirketlerde şirket ana sözleşmesi, imza sirküleri ve vekâletname gibi belgeler için noter masrafları ₺1.500-2.500 arasında değişebilir. Anonim şirketlerde bu tutar yaklaşık ₺2.000-3.000 olabilir. Bunlara ek olarak ticaret sicili harçları, muhasebe ve mali müşavir ücretleri gibi ek maliyetler de ortaya çıkabilir.
Tarım Şirketi Kuruluşu Sonrasındaki Maliyetler
Tarım şirketinin kuruluşundan sonra faaliyete başlamak ve işletmeyi sürdürülebilir şekilde devam ettirmek için bazı maliyetlerle karşılaşılabilir. Bu maliyetler başlangıç aşamasında yapılacak yatırımlardan sürekli işletme giderlerine kadar birçok unsuru içerir. Maliyetler şirketin faaliyet gösterdiği alana, tarımsal faaliyetin türüne ve büyüklüğüne göre değişir. Tarım şirketi kuruluşunun ardından karşılaşılabilecek temel maliyet kalemleri şunlardır:
- Ekipman ve Makine Yatırımları: Tarımsal faaliyetleri sürdürebilmek için birçok ekipmana ve makineye ihtiyaç duyulur. Bu ekipmanların arasında traktörler, ekim makineleri, biçerdöverler, sulama sistemleri ve gübreleme makineleri gibi çeşitli tarım araçları yer alır. Makinelerin temini için yapılan yatırımlar kayda değer bir başlangıç maliyeti oluşturabilir ve bu ekipmanların bakımı ve onarımı da uzun vadede ek maliyetler doğurabilir.
- Arazi Maliyetleri: Tarım şirketinin faaliyet göstereceği arazinin temini de önemli bir maliyet kalemidir. Tarım arazisi satın alınarak ya da kiralanarak kullanılabilir. Arazi alımı için yapılan yatırımlar uzun vadeli bir maliyet kalemi olabilir. Ayrıca araziyi verimli hâle getirmek için sulama sistemlerinin kurulumu, drenaj sistemlerinin yapılması, toprak ıslahı gibi altyapı yatırımları da gerekebilir.
- Personel Giderleri: Tarım işletmesinin verimli çalışabilmesi için uzmanlaşmış personelin istihdam edilmesi gerekir. Tarım işçisi, ziraat mühendisi, teknik personel ve yönetici kadrolarının maaşları, sigorta primleri ve diğer yan hakları bu kalemi oluşturur. Personel giderleri özellikle büyük ölçekli tarım işletmelerinde yüksek oranda bir maliyet unsuru olabilir.
- Girdi Maliyetleri: Tarımsal faaliyetlerde kullanılan girdiler işletmenin maliyet yapısının önemli bir parçasıdır. Bunların arasında tohum, gübre, zirai ilaçlar, sulama için gerekli su kaynakları ve diğer tarım kimyasalları yer alır. Özellikle gübreler ve ilaçlar tarımsal verimlilik için hayati önem taşıdığından düzenli temin edilmelidir. Bu girdilerin maliyetleri kullanılan ürünlerin türüne, miktarına ve bölgesel fiyat farklılıklarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Tarım Şirketi Kuracaklara Sağlanan Devlet Teşvikleri
Kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması için tarım şirketlerine yönelik destek programları uygulanır. Bu amaçla 2024 yılında T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Tarıma Dayalı Yatırımlarının Desteklenmesi Hakkında Tebliğ yürürlüğe girmiştir. Tarım şirketlerine ve üreticilere yeni tesis kurulumu, kapasite artırımı ve teknoloji yenileme gibi yatırımlar için hibeye esas projeye göre değişen oranda destek sağlanır.
2025-2027 Yıllarında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere Ödeme Yapılmasına Dair Tebliğ’de yer verilen bitkisel üretimde yeni destekleme modeli kapsamında mazot maliyetinin %50’si ve gübre maliyetinin %25’i devlet tarafından karşılanacaktır. Bitkisel üretim desteği kapsamında planlı üretim, gelişen üretim, sertifikalı tohum kullanımı, fidan kullanımı, organik tarım ve iyi tarım uygulamaları gibi alanlarda farklı miktarlarda destekler verilmektedir.
2025 yılında özellikle gençlerin ve kadınların tarım sektöründe daha fazla yer almasını teşvik etmeyi amaçlayan “Kırsalda Bereket, Hayvancılığa Destek Programı” ise işletmelere hayvan başına ₺1500 bakım ve besleme destek ödemesi yapılmasını içermektedir. Ayrıca danışmanlık desteği ödemeleri, ruhsatlı depolarda depolanan ürünler için kira desteği ve fiyat farkı ödeme desteği gibi çeşitli ek teşvikler de bulunmaktadır.
Şirketi Kuruluşunda Profesyonel Destek: Mükellef ile Hızlı Çözümler!
Tarım şirketi kurma hayalinizi gerçeğe dönüştürmek için Mükellef’in sunduğu avantajlardan yararlanabilirsiniz. Şirketin kuruluşu sürecinde karşılaşılabileceğiniz bütün karmaşık adımları Mükellef olarak sizin yerinize yürütebiliriz. Ayrıca sanal ofis, muhasebe ve vergi işlemleri gibi konularda uzman ekibimizin size özel hazırlayacağı çözümlerden yararlanabilirsiniz. Online platformumuz üzerinden işlemlerinizi hızlı ve kolay şekilde gerçekleştirebilir, takip edebilir, böylece zamandan ve maliyetten tasarruf edebilirsiniz. Hemen üye olun, sizi arayalım.
Yararlanılan Kaynaklar
- https://ticaret.gov.tr/data/5d3e935313b87607d8feeffc/rehber_Tr.pdf
- https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Tohumculuk/Yetkili-Tohumculuk-Kuruluslari
- https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6102.pdf
- https://www.tarimorman.gov.tr/Konu/1052/kayit_proseduru_istenen_bilgi_belge
- https://istanbul.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=153
- https://www.ito.org.tr/documents/Ticaret-Sicil/onemli_bilgiler_ve_duyurular/harc.pdf
- https://tim.org.tr/tr/bitkisel-uretimde-2025-2027de-yapilacak-yeni-destekleme-modeli-uygulamaya-a
- https://www.yatirimadestek.gov.tr/haber/kirsalda-bereket-hayvanciliga-destek-programi-2025-yili-basvurulari-basladi
- https://www.tarimorman.gov.tr/HAYGEM/Haber/326/Kirsalda-Bereket-Hayvanciliga-Destek-Projesi-Basliyor
- https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/Tar%C4%B1m%20Havzalar%C4%B1/Sorularla%20Yeni%20Destek%20Modeli.pdf
